Bạn đang xem bài viết Bánh Trôi Nước (Tự Học Có Hướng Dẫn) được cập nhật mới nhất trên website Bac.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
I – HƯỚNG DẪN ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Bài Bánh trôi nước được sáng tác theo thể thất ngôn tứ tuyệt (Đường luật). Bài gồm 4 câu, mỗi câu 7 chữ, ngắt theo nhịp 4/3 truyền thống, vần được gieo ở cuối câu 1, câu 2 và câu 4.
2. Bánh trôi nước là một món ăn quen thuộc của nhân dân ta trong dịp lễ tết. Tuy nhiên, bài thơ này có hai ý nghĩa rõ rệt.
a) Về nghĩa đen, đúng là Hồ Xuân Hương tả chiếc bánh trôi nước nhưng không phải trong trạng thái bình thường mà tả lúc nó đang bị luộc chín, hết nổi lên lại chìm xuống. Mặc dù vậy, các chi tiết chủ yếu được miêu tả vẫn rất xác thực:
– vừa trắng lại vừa tròn: lớp bột bao ngoài và hình dạng chiếc bánh.
– bảy nổi ba chìm: bánh bị luộc, hết nổi lên lại chìm xuống.
– rắn nát: tuỳ sự khéo léo của người nặn bánh.
– lòng son: nhân đường bên trong chiếc bánh.
b) Miêu tả chiếc bánh trôi nước khi đang bị luộc chín, Hồ Xuân Hương đã thể hiện rất tài tình và độc đáo phẩm chất và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ. Hai chữ thân em là một cách nói quen thuộc trong ca dao khi muốn nói đến một thân phận. Hồ Xuân Hương mượn cách nói dân gian nhưng không phải chỉ để nói về thân phận. Điều chủ yếu là qua thân phận bảy nổi ba chìm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, bà đã thể hiện một thái độ vừa trân trọng vừa ngợi ca. Thân em vừa trắng lại vừa tròn là hàm ý ca ngợi vẻ đẹp. Và rồi, mặc dù phải chịu cảnh ba chìm bảy nổi, thậm chí rắn hay nát cũng là do ai đó sắp đặt nhưng điều kì diệu là em vẫn giữ tấm lòng son. Đó là tình thương, sự thông cảm và thái độ khẳng định, ngợi ca mà chỉ có những người cùng cảnh phụ nữ như Hồ Xuân Hương mới có được.
c) Hồ Xuân Hương còn có những bài thơ tả cảnh, tả vật khác như Cái quạt Quả mít,… nhưng trong các bài thơ này, bà đều mượn các sự vật đó để cất lên tiếng nói bênh vực, ngợi ca người.phụ nữ. Bài thơ Bánh trôi nước cũng như vậy, việc tả chiếc bánh chỉ là cái cớ, nghĩa thứ hai (nghĩa bóng), tả người con gái, mới quyết định giá trị của bài thơ.
II – HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Về mối liên hệ giữa những câu hát than thân trong ca dao và bài Bánh tiôi nước của. Hồ Xuân Hương, xem phần II.2.
Mai Thu
✅ Bánh Chưng, Bánh Giầy (Tự Học Có Hướng Dẫn)
Hùng Vương lúc về già, muốn truyền ngôi, nhưng nhà vua có những hai mươi người con trai, không biết chọn ai cho xứng đáng. Giặc ngoài đã dẹp yên, nhưng dân có ấm no, ngai vàng mới vững. Nhà vua bèn gọi các con lại và nói: Tổ tiên ta từ khi dựng nước, đã truyền được sáu đời. Giặc Ân” nhiều lần xâm lấn bờ cõi, nhờ phúc ấm” Tiên νuong “) ta đều đánh đuổi được, thiên hạ được hưởng thái bình. Nhưng ta già rồi, không sống mãi ở đời, người nối ngôi ta phải nối được chí ta, không nhất thiết phải là con trưởng. Năm nay, nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có Tiên vương chứng giám°).9Các lang ai cũng muốn ngôi báu về mình, nên cố làm vừa ý vua cha. Nhưng ý vua cha như thế nào, không ai đoán được. Họ chỉ biết đua nhau làm cỗ thật hậu (6) thật ngon đem về lễ Tiên vương.Người buồn nhất là Lang Liêu. Chàng là con thứ mười tám, mẹ chàng trước kia bị vua cha ghẻ lạnh”, ốm rồi chết. So với anh em, chàng thiệt thòi nhất. Những anh em của chàng sai người đi tìm của quý trên rừng, dưới biển. Còn chàng, từ khi lớn lên, ra ở riêng chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai, bây giờ nhìn quanh trong nhà cũng chỉ có khoai, lúa là nhiều. Nhưng khoai, lúa tầm thường quá !Một đêm, chàng nằm mộng thấy thần đến bảo:- Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo. Chỉ có gạo mới nuôi sống con người và ăn không bao giờ chán. Các thứ khác tuy ngon, nhưng hiếm, mà người không làm ra được. Còn lúa gạo thì mình trồng lấy, trồng nhiều được nhiều. Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương. Tỉnh dậy, Lang Liêu mừng thầm. Càng ngẫm nghĩ, chàng càng thấy lời thần nói đúng. Chàng bèn chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, hạt nào hạt nấy tròn mẩy, đem vo thật sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn gói thành hình vuông, nấu một ngày một đêm thật nhừ. Để đổi vị, đổi kiểu, cũng thứ gạo nếp ấy, chàng đổ{*}lên, giã nhuyễn, nặn hình tròn. Đến ngày lễ Tiên vương, các lang mang sơn hào hải vi”, nem công chả phượng” tới, chẳng thiếu thứ gì. Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộn gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem te(11 Trời, Đất cùng Tiên vương. Lễ xong, vua cho đem bánh ra ăn cùng với quần thần(12). Ai cũng tấm tắc khen ngon. Vua họp mọi người lại nói: – Bánh hình tròn là tượng Trời” ta đặt tên là bánh giầy. Bánh hình vuông là tượng Đất”, các thứ thịt mỡ, đậu xanh, lá dong là tượng cầm thú, cây cỏ muôn loài, ta đặt tên là bánh chưng. Lá bọc ngoài, mĩ v(15) để trong là ngụ ý đùm bọc nhau. Lang Liêu đã dâng lễ vật hợp với ý ta. Lang Liêu sẽ nối ngôi ta, xin Tiên vương chứng giám. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. Thiếu bánh chưng, bánh giầy là thiếu hẳn hương vị ngày Tết. (Theo Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, tập I – Văn học dân gian, NXB Văn học, Hà Nội, 1977) Chú thích (1) Tổ tiên: các thế hệ cha ông, cụ kị,… đã qua đời (2) Giặc Ân: chỉ giặc phương Bắc xâm lược nước ta thời đó. (3) Phúc âm: phúc của tổ tiên để lại cho con cháu. (4) Tiên vương: từ tôn xưng vua đời trước đã mất (thường cùng một triều đại) (tiên: trước, trái nghĩa với hậu: sau). (5). Chứng giám: soi xét và làm chứng. (6) Hậu: ở đây muốn nói cỗ to hơn mức bình thường (hậu: dày). (7) Ghẻ lạnh : thờ ơ, nhạt nhẽo, xa lánh đối với người lẽ ra phải gần gũi, thân thiết. (8). Đồ: ở đây là nấu chín bằng hơi nước trong nồi hai tầng, tầng trên có lỗ ở đáy (chõ).11Sơn hào hải Vị: những món ăn ngon, quý hiếm được chế biến từ những sản vật ở núi và biển; những món ăn quý, lạ nói chung (sơn: núi, hào: thức ăn động vật; hải: biển; vị: món ăn). Nem công chả phượng: những món ăn ngon, sang trọng và quý hiếm, ví như những thức ăn được chế biến công phu từ thịt các loại chim quý như công và phượng.(11) Tế: cúng lễ.(12). Quần thần: các quan trong triều (xét trong quan hệ với vua).(13), (14). Tượng Trời, tượng Đất: ở đây có nghĩa là gợi hình Trời và Đất. Ngày xưa, người ta quan niệm Trời có hình tròn như cái vung, Đất có hình vuông,(15). Mĩ vị: ở đây chỉ những vật liệu quý để làm bánh chưng.ĐọC-HIÊU VẢN BÁN 1. Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào, với ý định ra sao vàbằng hình thức gì ? 2. Vì sao trong các con vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ ? 3. Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất,Tiên vương và Lang Liêu được chọn nối ngôi vua ?4. Hãy nêu ý nghĩa của truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy,Ghi nhớ Truyền thuyết Bánh chưng, bánh giây vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy, vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự thờ kính Trời, Đất, tổ tiên của nhân dân ta. Truyện có nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian (nhân vật chính – Lang Liêu – trải qua cuộc thi tài, được thần giúp đỡ và được nối ngôi vua, v.v…).LUYÊN TÂP 1. Trao đổi ý kiến ở lớp:Ý nghĩa của phong tục ngày Tết nhân dân ta làm bánh chưng, bánh giầy, 2″. Đọc truyện này, em thích nhất chi tiết nào ? Vì sao ?
Soạn Bài : Bánh Trôi Nước
Hướng dẫn soạn văn, soạn bài, học tốt bài
I. VỀ TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM
Hồ Xuân Hương (? – ?), hiện chưa rõ về lai lịch. Nhiều tài liệu cho rằng, bà là con Hồ Phi Diễn (1704 – ?), người làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Ông thân sinh ra Bắc dạy học, lấy vợ lẽ và sinh ra Hồ Xuân Hương. Hồ Xuân Hương từng sống ở Hà Nội. Bà gặp nhiều trắc trở về chuyện tình duyên.
Bài Bánh trôi nước được sáng tác theo thể thất ngôn tứ tuyệt (Đường luật). Bài gồm bốn câu, mỗi câu bảy chữ, ngắt theo nhịp 4/3 truyền thống. Vần được gieo ở cuối câu 1, câu 2 và câu 4.
1. Bài thơ này được làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, vì bài thơ tuân thủ đúng những quy định về luật thơ của thể thơ thất ngôn tứ tuyệt (luật Đường):
– Bài thơ gồm bốn câu.
– Mỗi câu ngắt nhịp 4/3.
– Vần được gieo ở cuối các câu 1, 2, 4.
2. a) Với nghĩa thứ nhất, Hồ Xuân Hương đã miêu tả lại hình dáng của chiếc bánh cũng như các công đoạn làm ra chúng. Bánh có màu trắng của bột, bánh được nặn thành những viên tròn, bánh rắn hay nát đúng là phụ thuộc và tay người nặn (cho nước nhiều hay ít). Bánhluộc bằng cách đun sôi nước. Khi chín, bánh sẽ nổi lên.
b) Với nghĩa thứ hai, hình ảnh bánh trôi nước trở thành biểu tượng, biểu trưng cho người phụ nữ xưa, với những khía cạnh như:
– Phẩm chất: trong trắng, dù gặp cảnh ngộ vẫn giữ được sự son sắt, thủy chung, tình nghĩa.
– Thân phận: nổi trôi, bấp bênh giữa cuộc đời.
c) Trong hai nghĩa này, nghĩa thứ hai là nghĩa chính. Nghĩa trước là phương tiện để nhà thơ chuyển tải nghĩa thứ hai. Nhờ có nghĩa thứ hai mà bài thơ mới có giá trị tư tưởng.
Bài thơ này tương đối khó đọc bởi tác giả không biểu lộ trực tiếp cảm xúc, thái độ của mình. Nghe rất bình dị, mềm mỏng ( Thân em…) nhưng lại đầy gai góc, kiên định. Cần đọc nhẹ nhàng nhưng rành mạch, dứt khoát, chú ý những tính từ chỉ phẩm chất: trắng, tròn, rắn nát, tấm lòng son,…
Bài 7. Bánh Trôi Nước
nhiệt liệt chào mừng các thầy các côđến dự giờ thăm lớp Kiểm tra bài cũ:1/ Đọc thuộc lòng đoạn trích “Côn Sơn ca” của nhà thơ Nguyễn Trãi.Văn bản “Côn Sơn ca” được viết theo thể thơ nào? Qua đoạn thơ, em thấy hình ảnh Nguyễn Trãi hiện lên như thế nào?H: Đây là loại bánh gì?Tiết 25:Văn bản BÁNH TRÔI NƯỚC.I/Đọc và tìm hiểu chung: 1/Tác giả,tác phẩm: Hồ Xuân Hương -Được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm-Quê:Làng Quỳnh Đôi,Quỳnh Lưu,Nghệ An.– “Bánh trôi nước” là bài thơ nổi tiếng,tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của bà. Nằm trong chùm thơ Nôm theo lối vịnh vật.
Chùm thơ Nôm theo lối vịnh vật:
-Vịnh cái quạt (2 bài)-Vịnh trái mít-Hang Cắc Cớ-Vịnh con ốc nhồi Kể,tả đối tượng,nhằm kí thác tâm tình.2/ Các chú thích khác: (SGK)BÁNH TRÔI NƯỚCThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonRắn nát mặc dầu tay kẻ nặnMà em vẫn giữ tấm lòng son.-4 câu-Mỗi câu 7 tiếng-Gieo vần tiếng cuối các câu 1,2,4-nhịp:4/3Thất ngôn tứ tuyệtVề ngôn ngữ, bài thơ này có gì khác so với bài thơ “Nam Quốc sơn hà”?Ngôn ngữ thuần Việt,bình dịTiết 25:Văn bản BÁNH TRÔI NƯỚC.I/Đọc và tìm hiểu chung 1/Tác giả,tác phẩm:*Hồ Xuân Hương -Được mệnh danh là Bà chúa thơ Nôm-Quê:Làng Quỳnh Đôi,Quỳnh Lưu,Nghệ An.-Bài thơ ” Bánh trôi nước” là bài thơ nổi tiếng, tiêu biểu cho phong cách thơ Hồ Xuân Hương.Nằm trong chùm thơ Nôm viết theo lối vịnh vật của bà. 2/ Các chú thích khác: (SGK)
3/Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệtBÁNH TRÔI NƯỚCThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonRắn nát mặc dầu tay kẻ nặnMà em vẫn giữ tấm lòng son.II/Đọc -hiểu văn bản:* Bánh trôi nước -Bài thơ đa nghĩa 1Tả Thực bánh trôi nước:-Hình dạng:-Màu sắc:-Cách làm:-Cách luộc:-Nhân:tròntrắngCứng hay nhão do khâu làm bộtchưa chín thì bánh chìm,chín bánh nổi lên trên mặt nướcnhân đường phên màu đỏMiêu tả chân thực,sinh động2/Hình ảnh người phụ nữ trong xã hội xưa:
Tự hào Chấp nhận phụ thuộcniềm tin vào giá trị,tin vào phẩm giá.thân phận người phụ nữBÁNH TRÔI NƯỚCThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonRắn nát mặc dầu tay kẻ nặnMà em vẫn giữ tấm lòng sonBÁNH TRÔI NƯỚCThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonRắn nát mặc dầu tay kẻ nặnMà em vẫn giữ tấm lòng sonBÁNH TRÔI NƯỚCThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonRắn nát mặc dầu tay kẻ nặnMà em vẫn giữ tấm lòng sonsử dụng hư từ,thành ngữ,lối nói trong ca dao
2/Hình ảnh người phụ nữ trong xã hội xưa-Hình thức: hoàn hảo,xinh đẹp-Thân phận: bấp bênh,phụ thuộc-Phẩm chất:trong trắng,sắt son,thuỷ chung,tình nghĩa
H: Văn bản bánh trôi nước có hai nội dung :a/ Miêu tả bánh trôi nước.b/ Phản ánh thân phận,phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội cũ. Theo em nội dung nào quyết định giá trị của bài thơ?bH: :Hãy đọc một số bài ca dao bắt đầu bằng cụm từ thân em.Tìm mối liên hệ cảm xúc giữa bài thơ với những câu hát than thân thuộc ca chúng tôi đó em hiểu gì về thái độ,tình cảm của Hồ Xuân Hương đối với thân phận,phẩm chất của người phụ nữ xưa?-Thân em như trái bần trôiGió dập, sóng dồi biết tấp vào đâu.-Thân em như tấm lụa đàoPhất phơ giữa chợ biết vào tay ai-Thân em như giếng giữa đàngNgười khôn rửa mặt người phàm rửa chân-Thân em như miếng cau khôKẻ thanh tham mỏng,người thô tham dày-Thân em như hạt mưa saHạt vào đài các hạt ra ruộng càyThan thân Thái độ cảm thông cho thân phận chìm nổi của họ.Tiết 25:Văn bản BÁNH TRÔI NƯỚC I/Đọc và tìm hiểu chungII/Đọc -hiểu văn bản:III/Tổng kết: 1/Nội dung:Bài thơ cho ta thấy Hồ Xuân Hương vừa rất trân trọng vẻ đẹp,phẩm chất trong trắng sắt son của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa,vừa cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ.
1/Nghệ thuật:-Ngôn ngữ bình dị,dùng từ ngữ thuần Việt.-Ẩn dụ-Dùng thành ngữ,lối nói trong ca dao.
Bài tập củng cốH:Thể thơ của bài thơ Bánh trôi nước giống với thể thơ của bài thơ nào sau đây? a/ Nam quốc Sơn Hà b/ Côn Sơn ca c/ Phò giá về kinh d/ Cả a,b,c đều saiH: Qua hình ảnh Bánh trôi nước Hồ Xuân Hương muốn nói gì về người phụ nữ? a/ Vẻ đẹp về hình thể b/ Vẻ đẹp về tâm hồn c/Số phận bất hạnh d/ Vẻ đẹp và số phận long đong.adChuẩn bị ở nhà:-Học thuộc lòng bài thơ.-Làm bài tập luyện tập vào vở-Học thuộc bài ghi và ghi nhớ-Tiết sau học bài: Sau phút chia lichúc các em học tốt
Cập nhật thông tin chi tiết về Bánh Trôi Nước (Tự Học Có Hướng Dẫn) trên website Bac.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!