Bạn đang xem bài viết Giáo Án Ngữ Văn 8 Tiết 78: Văn Bản Khi Con Tu Hú được cập nhật mới nhất trên website Bac.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Ngày soạn :8/1/2012 KHI CON TU HÚ Ngày dạy :11/1/2012 Tố Hữu I.Mục tiêu cần đạt: 1.Mức độ cần đạt: -Biết đọc – hiểu một tác phẩm thơ để bổ sung thêm kiến thức về tác giả, tác phẩm của thơ Việt Nam hiện đại. -Cảm nhận được lòng yêu sự sống, niềm khao khát tự do của người chiến sĩ cách mạng được thể hiện bằng những hình ảnh gợi cảm, lời thơ tha thiết và thể thơ lục bát quen thuộc. 2.Kiến thức : -Những hiểu biết bước đầu về tác giả Tố Hữu. -Nghệ thuật khắc họa hình ảnh ( thiên nhiên, cái đẹp của cuộc đời tự do). -Niềm khao khát cuộc sống tự do, lí tưởng cách mạng của tác giả. 3.Kỹ năng : -Đọc diễn cảm tác phẩm thơ thể hiện tâm tư người chiến sĩ cách mạng bị giam giữ trong ngục tù. -Nhận ra và phân tích được sự nhất quán về cảm xúc giữa hai phần của bài thơ; thấy được sự vận dụng tài tình thể thơ truyền thống của tác giả ở bài thơ này. -Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh : xác định giá trị bản thân có trách nhiệm đối với đất nước. 4.Thái độ : Lắng nghe chăm chỉ . II.Chuẩn bị: -Giáo viên : giáo án , SGK , SGV , bảng phụ. -Học sinh : học và soạn bài. III.Tiến trình bài giảng: 1.Ổn định: 2.Kiểm tra bài cũ : -Đọc thuộc lòng – diễn cảm bài thơ Quê hương của Tế Hanh ? -Hình ảnh nào trong bài thơ gây cho em ấn tượng và xúc động nhất ? Vì sao ? *Đáp án: -Đọc chính xác bài thơ (10 điểm). -Dân chài xa xăm: à miêu tả chân thật, người dân chài khoẻ mạnh, nước da nhuộm nắng, nhuộm gió. Hình ảnh người dân chài mang vẻ đẹp và sức sống nồng nhiệt của biển cả. à Vẻ đẹp lãng mạn(10 điểm). 3.Bài mới : *Giới thiệu bài mới: Tố Hữu là một trong những nhà thơ cách mạng nổi tiếng của nền văn học Việt Nam. Thơ ông luôn thể hiện lòng yêu đời, yêu lí tưởng của người chiến sĩ cộng sản, kể cả trong cảnh ngục tù, bài thơ “ Khi con tu hú ” là một ví dụ điển hình. *Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài ghi Hoạt động 1: Tìm hiểu tác giả – tác phẩm. Mục tiêu:HS nhớ được tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. ?Hãy giới thiệu về tác giả ,tác phẩm ? ?Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Hoạt động 2:Tìm hiểu văn bản Mục tiêu:HS đọc hiểu bố cục, nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa văn bản. -GV hướng dẫn cách đọc, đọc mẫu, gọi học sinh đọc văn bản ,giải nghĩa từ phần chú thích. ?Bài thơ này thuộc thể thơ gì? Phương thức biểu đạt của văn bản này là gì ? Nhân vật trữ tình? Xác định bố cục của bài thơ? -Phần 1 .Sáu câu đầu: tiếng chim tu hú gợi nhớ tới mùa hè rực rỡ. -Phần 2 .Bốn câu cuối: tiếng chim tu hú bừng thức khát vọng tự do cháy bỏng của người tù. Gọi HS đọc sáu câu đầu ?Mùa hè còn được gợi tả qua dấu hiệu điển hình nào của không gian. Không gian ấy nhuốm những màu sắc nào ? Những sản vật điển hình nào của mùa hè được gợi nhắc ? -Âm thanh: tu hú, tiếng ve. Màu sắc : vàng, hồng, xanh. Hương vị: chín, ngọt. -Không gian : cao rộng, sáo diều chao lượn tự do. ?Vậy em cảm nhận cảnh mùa hè ở đây như thế nào? -Một mùa hè đẹp đẽ, tươi thắm, lộng lẫy, thanh bình, là khung trời tự do tràn đầy sức sống, đó là sự sống đang sinh sôi, nảy nở, đầy đặn, ngọt ngào.Tất cả như đang có sự chuyển động, cựa quậy bằng các phụ từ, tính từ. ?Tác giả đã cảm nhận rõ nét cảnh tượng đó của mùa hè từ trong nhà tù. Điều đó cho ta hiểu gì về nhà thơ? -Điều đó cho thấy tác giả có sức cảm nhận mãnh liệt, tinh tế của một tâm hồn trẻ trung, yêu đời, nhưng đang mất tự do và khao khát tự do đến cháy ruột cháy lòng. HS đọc 4 câu cuối Giao tiếp: trao đổi, trình bày suy nghĩ về tình yêu đất nước ?Từ thế giới đẹp đẽ của hoài niệm trở về với thực tại của nhà tù, tâm trạng của người tù được bộc lộ như thế nào? ?Em có nhận xét gì về nghệ thuật thể hiện ở đoạn thơ này? -Nhịp thở thay đổi bất thường : 2 – 2 – ; 6 – 2; 3 – 3 ; 6 – 2 -Động từ mạnh: Đạp tan phòng, chết uất. -Từ ngữ cảm thán: Ôi, thôi, làm sao ?Tác dụng của việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật đó? -Bộc lộ cảm xúc trực tiếp : tâm trạng bực bội, uất ức, ngột ngạt. ?Em cảm nhận từ những bộc bạch đó tâm hồn như thế nào? -Truyền đến độc giả cảm giác ngột ngạt cao độ, niềm khao khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục, trở về với cuộc sống tự do bên ngoài. à Đó là một tâm hồn đầy nhiệt huyết khao khát sống, khao khát tự do ?Mở đầu và kết thúc bài thơ đều có tiếng chim tu hú kêu, nhưng tâm trạng của người tù khi nghe tiếng tu hú thể hiện ở câu đầu và câu cuối có gì khác nhau? -Tiếng tu hú kêu: Ở đầu bài thơ gợi ra cảnh tượng trời đát bao la, tưng bừng sự sống lúc vào hè.Kết thúc bài thơ khiến cho người tù đang bị giam ấy hết sức đau khổ, bực bội à Hai tâm trạng được khơi dậy từ hai không gian khác nhau: tự do và mất tự do. ? Nhưng ở cả hai đều có đặc điểm gì giống nhau? -Đều là tiếng gọi tha thiết của tự do của thế giới sự sống đầy quyến rũ đối với nhân vật trữ tình – người tù cách mạng trẻ tuổi. Hoạt động 3 :Tổng kết Mục tiêu:HS khái quát lại được nghệ thuật và nội dung văn bản. ?Nêu vài nét nghệ thuật? ?Qua bài thơ, em nhận thấy có ý nghĩa như thế nào? ?Học xong bài thơ em thấy mình có trách nhiệm đối với đất nước như thế nào? -HS tự do phát biểu. Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập. Mục tiêu:Rèn kĩ năng làm bài tập cho học sinh. I.Giới thiệu chung : 1.Tác giả :Tố Hữu ( 1920-2002) quê ở Thừa Thiên –Huế. Được giác ngộ trong phong trào học sinh, sinh viên. Với nguồn cảm hứng lớn là lí tưởng cách mạng, thơ ông là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam. 2.Tác phẩm: Khi con tu hú ra đời khi tác giả đang bị giam cầm trong nhà lao Thừa Phủ, được in trong tập Từ ấy – tập thơ đầu tiên của Tố Hữu. II.Đọc – hiểu văn bản : 1.Đọc -Thể thơ: thể thơ lục bát -Phương thức biểu đạt: biểu cảm. -Bố cục: 2 phần. 2.Tìm hiểu nội dung : Khi con tu hú thể hiện cảm nhận của nhà thơ về hai thế giới đối lập: cái đẹp, tự do và cái ác, tù ngục. a.Thời khắc mùa hè tràn đầy sức sống: Ở thời điểm đó, trí tưởng tượng của tác giả gọi về những âm thanh, màu sắc, hương vị và cảm nhận về không gian và cuộc sống tự do. Đặc biệt, sự sống tự nhiên trong bài thơ còn có ý nghĩa là sự sống trong cuộc đời tự do. b.Thời khắc hiện tại phũ phàng: Trong tù ngục bị giam cầm, xiềng xích, tác giả bày tỏ tâm trạng bực bội, muốn phá tung xiềng xích, thể hiện niềm khát khao tự do của người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh bị tù đày đang hướng tới cuộc đời tự do. III.Tổng kết: 1.Nghệ thuật: -Viết theo thể thơ lục bát, giàu nhạc điệu, mượt mà uyển chuyển. -Lựa chọn lời thơ đầy ấn tượng để biểu lộ cảm xúc khi thiết tha, khi lại sôi nổi mạnh mẽ. 2.Ý nghĩa văn bản: Bài thơ thể hiện lòng yêu đời, yêu lí tưởng của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi trong hoàn cảnh ngục tù. IV.Luyện tập. Thực hiện vẽ bản đồ tư duy cho bài học. 4.Củng cố: -Đọc diễn cảm bài thơ. -Nội dung và nghệ thuật của bài thơ? 5.Hướng dẫn tự học: -Học thuộc lòng bài thơ. -Liên hệ một số bài thơ viết trong tù của các chiến sĩ cách mạng đã học trong chương trình. -Chuẩn bị bài: Câu nghi vấn. IV.Rút kinh nghiệm: .
Giáo Án Văn 8 Bài Khi Con Tu Hú
2. Kĩ năng 3. Thái độ 1. Giáo viên 2. Học sinh 2. Kiểm tra 3. Bài mới
Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạtHĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:
– GV hướng dẫn đọc:
– GV hướng dẫn HS cách đọc : 6 câu đầu đọc giọng vui náo nức, phấn chấn
– 4 câu sau giọng đọc bực bội nhấn mạnh các ĐT, từ ngữ cảm thán.
H: Qua phần chú thích nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm ?
– Một số tập thơ chính: Từ ấy (1937 -1946 )Việt Bắc (1946-1954) Gió lộng (1955-1961)
H: Bài thơ được viết trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào ?
2. Chú thích:
a. Tác giả : Tố Hữu (1920-2002)
– Tên khai sinh Nguyễn Kim Thành,
– Quê: Thừa Thiên Huế. Ông là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến. Tố Hữu từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong đảng và chính quyền. Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng HCM về văn học nghệ thuật.
b.Tác phẩm: Bài thơ “Khi con tu hú” ST vào tháng 7-1939 trong nhà lao Thừa phủ Huế khi tác giả mới bịthực dân Pháp bắt giam.
c. Từ khó: SGK/ T20
HĐ2.HDHS đọc – hiểu văn bản:
H: Bài thơ viết theo thể thơ nào ?
H: Bài thơ được chia làm mấy đoạn? nội dung của mỗi đoạn ?
– Xác định phương thức miêu tả của mỗi đoạn, bài ?
+ Đ1: Miêu tả. Đ2: BCảm
Miêu tả +BCảm
H: Nên hiểu nhan đề bài thơ như thế nào ?
– Nhan đề bài thơ là vế phụ của một câu trọn ý.
H: Đặt câu văn 4 tiếng đầu là khi con tu hú nói khái quát nội dung bài thơ?
– Khi con tu hú gọi bầy là mùa hè đến, người tù cách mạng cảm thấy ngột ngạt bị giam trong phòng chật hẹp, thèm khát cháy bỏng cuộc sống tự do bên ngoài.
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Thể thơ: Thơ lục bát.
2. Bố cục bài thơ gồm 2 khổ thơ
+) Khổ 1: 6 câu đầu – Cảnh mùa hè
+) Khổ 2: Tâm trạng người tù.
– Phương thức biểu đạt :Miêu tả, biểu cảm.
– Gọi HS đọc đoạn 1.
3. Phân tích:
a.Bức tranh mùa hè:
” Khi con tu hú gọi bầy.
Lúa chiêm….
Vườn râm ,….ve ngân
Bắp dây………nắng đào
Trời xanh …cao.
Đôi con diều sáo …không”
H: Không gian mùa hè trong cảm nhận của nhà thơ có những gì ?
– Đó là bức tranh có cảnh vật âm thanh màu sắc và hương vị:
+ Âm thanh : Tiếng chim tu hú, tiếng ve ngân, tiếng sáo diều.
+ Cảnh vật :
– Lúa chiêm đang chín.
– Mảnh vườn râm.
+ Màu sắc: – Nắng đào, bắp vàng, trời xanh.
+ Hương vị : Trái cây ngọt.
H: Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để nói về không gian mùa hè?
Tác dụng?
H: Theo em bức tranh mùa hè được nhà thơ cảm nhận bằng giác quan nào?
H Em nhận xét như thế nào về phạm vi miêu tả không gian mùa hè của tác giả?
H: Vậy tiếng chim tu hú đã làm thức dậy trong tâm hồn người chiến sĩ trẻ trong tù một khung cảnh mùa hè như thế nào?
– GV nhà thơ còn có những vần thơ thể hiện niềm khao khát tự do:
“Cô đơn thay là cảnh thân tù
Tai mở rộng & lòng sôi rạo rực
Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức
ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu”
NT: Miêu tả, dùng động từ , tính từ để diễn tả hoạt động căng đầy nhựa sống của mùa hè.
– Mùa hè được người chiến sĩ cách mạng cảm nhận bằng thính giác, bằng sức tưởng tượng mạnh mẽ, mùa hè tràn vào phòng giam qua âm thanh của tiếng chim tu hú.
– Phạm vi miêu tả rộng, tỉ mỉ (bầu trời, cánh đồng , từ khu vườn đến mảnh sân, từ màu sắc đến hương vị).
⇒ Bức tranh mùa hè đầy sức sống rộn ràng âm thanh, rực rỡ sắc màu, ngọt ngào hương vị, bầu trời khoáng đạt tự do…→ Sự cảm nhận tinh tế của một tâm hồn trẻ trung, yêu đời khao khát tự do đến cháy lòng.
– Gọi HS đọc đoạn 2
H: Theo em tác giả miêu tả không gian cao rộng của mùa hèở trên nhằm mục đích gì?
b. Tâm trạng người tù cách mạng:
” Ta nghe…… bên lòng
Mà chân …….,hè ôi!
Ngột làm sao….thôi!
Con chim tu hú…..cứ kêu!”
– Tác giả miêu tả không gian mùa hè ở trên nhằm tạo ra sự tương phản đối lập với không gian nhỏ hẹp, tù túng của phòng giam.
H: Người tù cách mạng đang ở trong hoàn cảnh như thế nào?
H: Tác giả sử dụng các biện pháp nghệ thuật gì trong 4 câu thơ cuối?
– Người cách mạng đang bị giam cầm trong bốn bức tường nhà giam tù túng.
– NT: ngắt nhịp bất thường 6/2;3/3; dùng những động từ, tính từ mạnh(đập,tan, chết, uất) những từ cảm thán, câu cảm thán (ôi, thôi, làm sao) như truyền đến độc giả cái ngột ngạt cao độ của phòng giam.
H: Người chiến sĩ cách mạng thể hiện khát vọng gì?
H: Việc miêu tả tiếng chim tu hú ở đầu và cuối bài thơ có gì khác nhau?
– Người chiến sĩ cách mạng muốn “đập tan phòng”để thoát khỏi không gian ngột ngạt tù túng → khát vọng tự do mãnh liệt.
– Tiếng chim ở đầu bài thơ là tiếng chim báo hiệu hè về, tiếng gọi bầy, tiếng chim hiền lành gắn với mùa màng, quả chín, tiếng chim tự do.
– Tiếng chim ở cuối bài thơ là tiếng kêu dai dẳng, khắc khoải như thiêu như đốt giục giã, khoan vào lòng người cái cảm giác ngột ngạt, tù túng…tiếng gọi thôi thúc tự do.
H: Toàn khổ thơ toát lên tâm trạng người tù như thế nào?
⇒ Tâm trạng: đau khổ, ngột ngạt. uất hận, khao khát tự do cháy bỏng, mãnh liệt.
HĐ3.HDHS tổng kết:
H: Sau khi học bài thơ em cảm nhận được già về giá trị nội dung và nghệ thuật
– Gọi hs đọc ghi nhớ SGK/20
III. Tổng kết:
1.ND: Tình yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người tù cách mạng.
2. NT: thơ lục bát mềm mại uyển chuyển, giọng tự nhiên, cảm xúc nhất quán, cách dùng từ, ngắt nhịp…phù hợp với cảm xúc của bài thơ.
* Ghi nhớ: SGK/ 20
4. Củng cố, luyện tập
300 BÀI GIẢNG GIÚP CON HỌC TỐT LỚP 8 CHỈ 399K
Tổng hợp các video dạy học từ các giáo viên giỏi nhất – CHỈ TỪ 199K tại chúng tôi
Tổng đài hỗ trợ đăng ký khóa học: 084 283 45 85
Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng….miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.
Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k7: chúng tôi
Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:
Loạt bài Giáo án Ngữ văn lớp 8 của chúng tôi được biên soạn bám sát nội dung sgk Ngữ văn 8 Tập 1 và Tập 2 theo chuẩn Giáo án của Bộ GD & ĐT.
Tìm Hiểu Chi Tiết Văn Bản: Khi Con Tu Hú
Tố Hữu là một tác giả có vị trí đặc biệt quan trọng. Ông là một nhà thơ tiêu biểu của dòng thơ cách mạng Việt Nam. Tố Hữu đã để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ và có tầm ảnh hưởng lớn. Tác phẩm “khi con tu hú” là một trong những sáng tác được đánh giá cao.
Tác phẩm được ông sáng tác khi đang bị địch giam trong nhà lao Thừa Phủ. Tác phẩm diễn tả nổi khổ của người cách mạng, càng khao khát được phục vụ cách mạng được chiến đấu người chiến sĩ càng cảm thấy bức bối uất ức khi bị giam hãm giữa bốn bức tường ngột ngạt chứng kiến thời gian cứ đằng đẵng trôi qua khi ở bên ngoài tinh thần kháng chiến đang sôi sục.
– Tố Hữu (1920-2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê gốc ở làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
– Ông giác ngộ lý tưởng cách mạng khi đang học ở trường Quốc học. Tháng 4/1939, Tố Hữu bị thực dân Pháp bắt giam vào nhà lao Thừa Phủ (Huế). Sau đó chuyển sang nhà tù Lao Bảo (Quảng Trị) và nhiều nhà tù ở Tây Nguyên.
– Sau cách mạng, ông đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong Đảng và chính quyền đồng thời vẫn sáng tác thơ.
– Ở ông có sự thống nhất đẹp đẽ giữa cuộc đời cách mạng và cuộc đời thơ. Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến.
– Các tác phẩm chính: Từ ấy (1937-1946); Việt Bắc (1946-1954); Gió lộng (1955-1961); Ra trận (1962-1971); Máu và hoa (1972-1977), Một tiếng đờn (1979-1992);…
Bài thơ Khi con tu hú được sáng tác tháng 7/1939 trong nhà lao Thừa Phủ (Huế) khi tác giả mới bị bắt giam ở đấy. Bài thơ được in trong tập thơ “Từ ấy”.
Bài thơ được viết theo thể thơ lúc bát (6/8) nhịp nhàng, uyển chuyển, giàu âm hưởng, có nhiều khả năng truyền tải cảm xúc trữ tình.
– Phần 1: 6 câu thơ đầu: Tiếng chim tu hú thức dậy mùa hè rực rỡ trong lòng nhà thơ (tả cảnh).
– Phần 2: 4 câu cuối: Tiếng chim tu hú bừng thức khát vọng tự do cháy bỏng trong lòng người tù (tả tình)
1. Bức tranh mùa hè trong tâm tưởng người tù cách mạng
– Với âm điệu du dương trầm bổng, nhịp thơ khoan thai, êm ái, 6 câu thơ đầu đã vẽ ra một bức tranh mùa hè tuyệt đẹp, một mùa hè rộn rã âm thanh, rực rỡ sắc màu và tràn trề nhựa sống:
+ Âm thanh: tiếng chim tu hú gọi bầy, tiếng ve ngân, tiếng sáo diều.
+ Màu sắc: Màu vàng của lúa, của bắp; màu hồng của nắng, màu xanh của trời…
+ Hương vị: Lúa chín, trái cây ngọt…
– Ta thấy tác giả nói “đương chín” ( đang chín) – trái cây ngọt dần chứ không phải là đã ngọt. Dường như mùa hè đang đến dần, nhà thơ muốn nó đừng trôi qua nhanh mà hãy chậm rãi nhà thơ muốn níu giữ từng chút một thời gian.
– Giữa chốn ngục tù người chiến sĩ ấy nhớ tiếng ve ngân nhớ sân bắp phơi đầy. Đó là những hình ảnh âm thanh màu sắc của đời sống thường thật bên ngoài mà sao nhà thơ lại nhớ đến tột cùng như thế, thèm muốn được ngắm nhìn chúng đến như thế. Chắc hẳn trong chốn lao tù ấy ánh sáng thiên nhiên bầu trời thiên nhiên cũng là một điều tưởng chừng như quá xa xỉ đối với nhà thơ.
– Bức tranh tưởng chừng như đang thu dần lại thì bỗng được mở ra bằng một không gian rộng lớn hơn:
“Trời xanh càng rộng càng cao Đôi con diều sao lộn nhào từng không…”.
+ Điệp từ “càng” như mở ra một không gian: cao hơn, rộng hơn, xanh hơn.
+ Hình ảnh “đôi con diều sáo lộn nhào từng không” mang ý nghĩa biểu tượng cho sự tung hoành và khát vọng được bay bổng tự do cùng thiên nhiên đất trời.
+ Dấu ba chấm như muốn nói rằng còn nhiều sự vật chưa kể hết và đó là một không gian dài, rộng đến vô cùng vô tận, không có điểm dừng.
– Nhìn thiên nhiên ấy tác giả càng thấy đau xót cho thân phận mình khi con chim ngoài trời cũng được tự do bay lượn trong bầu trời mà tại sao con người lại bị chôn vùi trong nhà lao với bốn bức tường cô độc không thể tự do vùng vẫy bên ngoài.
– Đoạn thơ sử dụng nghệ thuật tả cảnh rất sinh động, cụ thể, gợi cảm các từ ngữ lựa chọn có giá trị tạo hình. Đặc biệt phép liệt kê được vận dụng để tạo ra những ấn tượng huy hoàng về một mùa hè phong phú và khát khao của tuổi trẻ.
4 câu thơ cuối trực tiếp bộc lộ cảm xúc, tâm trạng của tác giả. Đó là tâm trạng đau khổ, bực bội, uất ức, ngột ngạt nhưng không hề có vẻ bi quan, chán chường, tuyệt vọng của một tâm hồn yếu đuối dễ bị gục ngã, quy phục trước hoàn cảnh:
– Tiếng chim nhắc nhớ đến mùa hè và tạo nên sự xao động lớn trong tâm hồn thi sĩ. Cảm xúc cứ dâng lên từng đợt, từng đợt như sóng dậy, thôi thúc con người biết phá tung xiềng xích, phá tan tù ngục để trở về với cuộc sống phóng khoáng, tự do.
– Dường như sức nóng của mùa hè đang rừng rực cháy trong huyết quản người thanh niên yêu nước Tố Hữu. Sức sống mãnh liệt của mùa hè chính là sức sống mãnh liệt của tuổi trẻ khát khao lí tưởng cách mạng, khát khao hoạt động, cống hiến cho dân, cho nước. Tiếng chim tu hú là tiếng gọi thôi thúc của cuộc sống đối với người chiến sĩ cách mạng đang bị giam cầm. Bên ngoài là tự do, phóng khoáng, còn nơi đây là tù túng, bức bối.
– Tâm trạng đau khổ, uất ức bật thốt thành lời thơ thống thiết. Cách ngắt nhịp bất thường (Nhịp thơ đang đều đều, êm ái đến câu 8 và 9 bỗng bị ngắt bất thường 6/2, 3/3) kết hợp với các từ ngữ có khả năng đặc tả và những từ cảm thán như truyền đến độc giả cái cảm giác uất hận cao độ và niềm khao khát cháy bỏng muốn thoát ra khỏi cảnh tù ngục, trở về với cuộc sống tự do bên ngoài của người thanh niên yêu nước đang bị giam cầm trong lao tù đế quốc.
– Câu thơ chứa đựng nỗi khắc khoải, vật vã, day dứt khôn nguôi cả về thể xác lẫn tâm hồn của nhà thơ trẻ. Trong hoàn cảnh ấy, thời khắc ấy, người cộng sản phải tự đấu tranh với bản thân để làm chủ mình, vượt lên những đắng cay nghiệt ngã của lao tù đế quốc, nuôi dưỡng ý chí, giữ vững khí tiết và tinh thần đấu tranh cách mạng.
– Đó là một hình thức đấu tranh tích cực mà Bác Hồ rất tâm đắc khi Người rơi vào chốn lao tù của Tưởng Giới Thạch: Thân thể ở trong lao, Tinh thần ở ngoài lao. Các chiến sĩ cách mạng tiền bối trung kiên cũng đã khẳng định: Giam người khóa cả chân tay lại, Chẳng thể ngăn ta nghĩ tự do. (Xuân Thủy)
– Ở trong tù, cuộc sống như dồn vào phạm vi âm thanh. Trong bài Tâm tư trong tù, Tố Hữu viết:
– Bài thơ mở đầu bằng tiếng chim tú hú và kết thúc cũng bằng tiếng chim tu hú. Mỗi tiếng kêu của nó là một tín hiệu gợi nhắc về cuộc sống tự do và thân phận tù tội. Nếu ở đầu bài, tiếng chim tu hú là tiếng báo mùa, một thứ âm thanh hay và đẹp thì ở cuối bài, nó là một thứ âm thanh nhức nhối, thúc giục hành động. Tố Hữu đã rất tinh tế khi chỉ bằng tiếng chim báo mùa đã gợi tả được nhiều nỗi niềm, tâm sự, cảm xúc của người tù cộng sản.
– Lắng nghe tiếng chim tu hú, tâm trạng của tác giả cũng chuyển biến từ niềm hân hoan trước mùa hè sôi động đến nỗi uất ức, bực tức, đau khổ khi bị giam cầm uổng phí và khát khao phá tan bức tường nhà giam ngột ngạt để trở về với cuộc sống tự do tươi đẹp. Bài thơ kết thúc bằng cách mở ra tiếng chim tu hú cứ kêu “như giục giã những hành động sắp tới” (Trần Đình Sử).
Bài thơ thể hiện lòng yêu đời, yêu lý tưởng của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi trong hoàn cảnh ngục tù.
– Thơ lục bát giàu nhạc điệu, mượt mà, uyển chuyển. Cảm xúc thiết tha, sôi nổi.
– Biện pháp tu từ điệp ngữ, liệt kê tạo tính thống nhất vừa thể hiện sự đối lập khát khao sự sống đích thực đầy ý nghĩa với hiện tại buồn chán vì bị giam hãm trong nhà tù.
Soạn Văn 8: Khi Con Tu Hú (Tố Hữu)
Soạn bài Ngữ văn lớp 8 tạp 2
Bố cục:
– Phần 1 (6 câu đầu): Bức tranh mùa hè.
– Phần 2 (4 câu cuối): Tâm trạng người tù, người chiến sĩ cách mạng.
Câu 1:
– Nhan đề bài thơ:
+ Tiếng chim tu hú: Tín hiệu của sự sống, mùa hè.
– Nội dung: Khi con tu hú gọi bầy cũng là khi đất trời chuyển sang hè, trong không gian lao tù bức bối, ngột ngạt, người chiến sĩ cách mạng lắng nghe mùa hè đang rạo rực càng thêm cháy bỏng niềm yêu sống, khao khát tự do.
– Tiếng tu hú kêu tác động mạnh mẽ đến tâm hồn nhà thơ vì nó gợi nhắc về mùa hè phóng khoáng, tưng bừng với bao cảnh sắc quyến rũ đối lập với cảnh tù chật chội.
Câu 2:
6 câu thơ lục bát mở đầu bài thơ là một mùa hè tươi đẹp, dào dạt sức sống, khung cảnh đất trời cao lộng. Nhiều hình ảnh tiêu biểu, chọn lọc: Tiếng ve ran, lúa chín vàng trên cánh đồng, bầu trời cao rộng với những cánh diều bay liệng và trái cây trong vườn thơm ngọt…
Câu 3: Trạng thái cảm xúc bức bối, ngột ngạt của người tù – người chiến sĩ được thể hiện trực tiếp ở 4 câu cuối:
– Cách ngắt nhịp bất thường ở câu 8 (ngắt 6/2), câu 9 (ngắt 3/3).
– Các từ ngữ diễn đạt hoạt động, trạng thái với sắc thái mạnh: Dậy, đạp tan, ngột, chết uất.
– Các từ ngữ cảm thán, diễn đạt sự bức xúc: Ôi, làm sao, thôi, cứ, …
Tiếng tu hú ở đầu bài thơ gợi ra trong cảm nhận người tù – người chiến sĩ cảnh tượng mùa hè, cả cuộc sống tự do háo hức, rộn rã; còn ở cuối bài thơ, khi cảm giác ngột ngạt, u uất lên đến cao độ thì tiếng chim lại khiến cho tâm trạng chiến sĩ thêm đau khổ, bức bối vì cảnh giam hãm, mất tự do.
Câu 4: Cái hay của bài thơ nằm trong hai mặt nội dung và nghệ thuật.
– Khi con tu hú thể hiện một tình yêu cuộc sống tha thiết, niềm khát khao tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng khi bị giam cầm trong nhà tù thực dân.
– Bài thơ có nhiều hình ảnh gần gũi, giản dị mà giàu sức gợi cảm; sử dụng thể thơ lục bát, lời thơ tự nhiên, truyền tải được cảm xúc lắng sâu, đồng thời thể hiện được nguồn sống sôi sục của người cộng sản trẻ.
Cập nhật thông tin chi tiết về Giáo Án Ngữ Văn 8 Tiết 78: Văn Bản Khi Con Tu Hú trên website Bac.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!