Bạn đang xem bài viết Một Vài Biện Pháp Giúp Hs Lớp 4, Lớp 5 Viết Đúng Chính Tả Về Dấu Hỏi, Dấu Ngã/ Phụ Âm Đầu X/S. Skkn Mon Chinh Ta Phan Biet S X Trkh Doc được cập nhật mới nhất trên website Bac.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Chúng ta thấy trong các lỗi chính tả thì phổ biến nhất là sự lầm lẫn về dấu hỏi/dấu ngã. Theo tác giả Phan Ngọc có đến hai phần ba dân số không phân biệt hỏi/ngã. Theo ông : ” Chỉ ở đồng bằng Bắc Bộ sự phân biệt về hỏi/ngã mới thực chuẩn và ngay ở đồng bằng Bắc Bộ thì cũng chỉ những từ thuần Việt mới có sự phân biệt thực chính xác, còn gặp những từ Hán Việt, vì người viết không nghe quen nên vẫn lẫn lộn”.
Về phụ âm đầu s/x, do cách phát âm không có thói quen “quặt lưỡi” cho nên đọc s thành x, đó là lỗi trong khi nói của người ở đồng bằng Bắc Bộ.
Từ căn cứ trên,chúng tôi giúp HS khắc phục hai lỗi này như sau:
III/Nội dung nghiên cứu
A.Cách khắc phục lỗi về dấu hỏi/dấu ngã
A.1/Luyện phát âm:
*Những chữ có dấu hỏi: Tập cho HS phát âm nhẹ , hơi thoát ra nhẹ nhàng nơi cổ họng.
A.2/Tập nắm nghĩa bằng cách so sánh
– Từ nào có dấu hỏi/dấu ngã chúng ta cần làm rõ cho HS thấy nghĩa của nó bằng cách so sánh cặp đôi .
*vẩn: gợn lên, có tính lơ lửng, nửa vời, không đâu vào đâu.Ví dụ: vẩn đục, vơ vẩn, vớ vẩn…
*vẫn: có mãi, tiếp tục không dừng, tiếp theo.Ví dụ: vẫn còn, vẫn thế…
A.3/Cung cấp các mẹo luật chính tả
A.3.1 Quy luật bổng/trầm trong từ láy
-Sắc/Hỏi: sáng sua – sáng (dấu sắc) sua (dấu hỏi) – sáng sủa
-Hỏi/Hỏi: khủng khinh – khủng(dấu hỏi) khinh (dấu hỏi) – khủng khỉnh
-Huyền/Ngã: nao nề – vì nề (dấu huyền) nên nao (dấu ngã) – ta có: não nề.
-Ngã/Ngã: lõm bom – lõm (dấu ngã) bom (dấu ngã) – ta có: lõm bõm.
Ví dụ: đọc suồng sã – học sinh ghi sã (dấu ngã) – kết luận: luật huyền/ngã.
*Thời gian: Ở các phân môn của Tiếng Việt rất thường hay gặp từ láy do vậy mẹo luật hệ bổng/trầm này sử dụng thường xuyên với nhiều hình thức khác nhau.
a/Ghi nhớ chữ có âm đầu sa u: m, n, nh, v, l, d, ng.
– Thời gian: Từ Hán Việt thường gặp trong các phân môn Tiếng Việt. Ngoài giờ học thì sử dụng quỹ thời gian làm trò chơi học tập.
B.1/Luyện phát âm
-Phụ âm s: Khi phát âm trước tiên khít hai hàm răng đồng thời lưỡi hơi cong lên da trời, hơi thoát ra nặng.
-Khi phát âm mở miệng đồng thời lưỡi sát vào mặt trong hàm răng dưới, hơi thoát ra nhẹ nhàng khỏi miệng.
B.2/Tập phân biệt nghĩa
-Tương tự như bên dấu hỏi/ngã, đối với s/x tôi cũng áp dụng so sánh nghĩa.
*Sương: hơi nước gồm những hạt nước nhỏ lơ lửng gần mặt đất,Ví dụ: sương sớm.
*Xương: là phần khung cứng trong thân thể người và động vật.Ví dụ: xương cá
*Cho HS nêu một vài ví dụ để phân biệt rõ sự khác nhau.
B.3/Phân biệt s/x về mặt kết hợp trong âm tiết
-Nắm căn bản: Cho HS ghi nhớ: S không đi với các vần bắt đầu bằng OA, OĂ, OE, UÊ.(Ngoại lệ: soát lại)
B.4/Phân biệt s/x về mặt láy âm
-Nắm căn bản: Khi láy âm s đi với s, x đi với x (không có lẫn lộn s,x hoặc x,s)
-s/s như: sờ soạng, sồ sề, sục sạo…
-x/x như: xao xuyến, xanh xao, xôn xao…
-Nắm căn bản: +s không láy âm với những âm đầu khác
-Thực hành: Cho HS nêu từ láy âm x với những âm đầu khác.
B.5/Mẹo về từ vựng
Cung cấp cho HS hiểu rõ về mẹo từ vựng như sau:
cái xăm, cái xanh, cái xoong, cái xiên nướng thịt…
-Thực hành: Cho HS nêu tên danh từ và rút ra nhận xét.
+Chỉ người: ông sư, sứ thần,…
+Tên cây: cây sen, cây sim, cây sắn,…
+Hiện tượng tự nhiên: sao, suối, sương, sông,…
+Đồ vật: hòn sỏi, song cửa, cái sọt,…
+Động vật: cá sấu, con sóc, con sò,…
B.5c /Căn bản: – Những chữ chỉ hơi đi ra viết với x (không với s)
+Từ nào có nghĩa chỉ hơi đi ra ?- gợi ý HS chú ý đến bong bóng hoặc bánh xe.Ví dụ: xì, xọp, xẹp,…
+Từ nào mang nghĩa sụp xuống ?- gợi ý nghĩa để HS tìm. Ví dụ: sụt, sụp, sẩy chân, sặc sụa, (kém) sút,…
C.Cung cấp các bài tập chính tả
Hầu hết các mẹo luật trên đều phải kèm theo bài tập chính tả nhằm giúp HS ghi nhớ sâu hơn phần căn bản mà GV cung cấp.( Xem phụ lục)
IV/Kết quả nghiên cứu và kết luận
Từ trên, tôi muốn nói tính hiệu quả là phụ thuộc vào người GV.Trong đề tài này, tôi thấy nội dung “phân biệt nghĩa” là rất quan trọng và đòi hỏi người GV luôn trau dồi kiến thức của mình đồng thời phải luôn kiên nhẫn.
Tóm lại, qua phần trình bày trên, bản thân tôi nghĩ gì thì nói vậy, chắc chắn không thể tránh được những thiếu sót đáng tiếc nên rất kính mong quý đồng nghiệp bỏ quá cho và xin chân thành góp ý để cho đề tài này được tốt hơn.
Phạm vi đề tài có thể áp dụng cho những người có nhầm lẫn về dấu hỏi/ngã và phụ âm đầu s/x chứ không nhất thiết chỉ ở HS tiểu học. Tuy nhiên, do xác định đối tượng từ đầu về thực hành và thời gian chỉ khu trú vào mức hạn chế nhất định.
Nếu có điều kiện thì có thể phát triển tiếp tục đề tài này, trên cơ sở giải quyết vấn đề về lỗi chính tả nhiều hơn đồng thời đưa ra bảng tổng hợp ngắn gọn có tính khái quát giúp HS hiểu nhanh hơn, dễ nhớ hơn.
VI/Phụ lục : Ví dụ về các dạng bài tập
Phân biệt hỏi/ngã
b/Tôi chưa vẽ xong bức tranh, bức này có vẻ không đẹp bằng bức trước.
2.Điền hỏi hoặc ngã vào những chữ in nghiêng :
4.Căn cứ theo mẹo láy âm để điền hỏi/ngã
1.Thử giải thích theo một số mẹo đã học tại sao những chữ in nghiêng lại viết với x,với s:
2. Điền những chữ ở trong ngoặc đơn vào chỗ trống
3.Giải thích tại sao những chữ in nghiêng viết sai
4.Điền những từ láy âm s hoặc x
b/Cô ấy ốm nên người ……….
5.Điền x hoặc s vào những câu sau đây:
VII/Tài liệu tham khảo
PHIẾU CHẤM ĐIỂM, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Năm học: 2009 – 2010
HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
Trường (Phòng, Sở) ……………………………………
-Đề tài:…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………..
-Họ và tên tác giả: …………………………………………………………………
-Đơn vị:……………………………………………………………………………
Căn cứ số điểm đạt được,đề tài trên được xếp loại:
Người đánh giá xếp loại đề tài:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Dấu Hỏi (?) &Amp; Dấu Ngã (~)
Văn hóa Việt Nam của chúng ta vô cùng phong phú. Một trong những nguồn phong phú vô ngàn mà trên thế giới không ai có, đó là ý nghĩa về dấu hỏi ngã Thật thế, dấu hỏi ngã trong tiếng Việt đóng một vai trò quan trọng. Viết sai dấu hỏi ngã sẽ làm đảo ngược và có khi vô cùng tai hại cho văn chương và văn hóa Việt Nam.
Chúng tôi xin đơn cử một vài trường hợp như sau : Danh từ nhân sĩ, chữ sĩ phải được viết bằng dấu ngã để mô tả một vị chính khách có kiến thức văn hóa chính tri… , nhưng nếu vô tình chúng ta viết nhân sỉ, chữ sỉ với dấu hỏi thì ý nghĩa của danh từ nhân sĩ sẽ bị đảo ngược lại, vì chữ sĩ với dấu hỏi có nghĩa là nhục sĩ và như vậy sẽ bị trái nghĩa hoàn toàn.
Một chữ thông thường khác như là hai chữ sửa chữa, nếu bỏ đi dấu hỏi ngã sẽ có nhiều ý khác nhau: sửa chữa (sửa dấu hỏi, chữa dấu ngã) tức là chúng ta sửa lại một cái gì bị hư hỏng, thí dụ sửa chữa xe hơi. Nhưng nếu cho dấu ngã vào thành chữ sữa và dấu hỏi trên chữ chửa tức có nghĩa là sữa của những người đàn bà có thai nghén.
Người sai lỗi nhiều nhất về viết sai dấu hỏi ngã là người miền Nam và Trung (người viết bài này là người miền Trung).May mắn nhất là người thuộc miền Bắc khi sinh ra là nói và viết dấu hỏi ngã không cần phải suy nghĩ gì cả. Nhưng khốn nỗi có khi hỏi họ tại sao chữ này viết dấu hỏi chữ kia lại đánh dấu ngã thì họ lại không cắt nghĩa được mà chỉ nở một nụ cười trên môi…
Bài viết này nhằm mục đích đóng góp một vài qui luật về dấu hỏi ngã của tiếng mẹ đẻ Việt Nam chúng ta.
Dấu hỏi ngã được căn cứ vào ba qui luật căn bản: Luật bằng trắc, chữ Hán Việt và các qui luật ngoại lệ.
Qui luật bằng trắc phải được hiểu theo ba qui ước sau.
Danh từ lập láy tức là một chữ có nghĩa nhưng chữ ghép đi theo chữ kia không có nghĩa gì cả.
Thí dụ: vui vẻ, chữ vui có nghĩa mà chữ vẻ lại không nghĩa, chữ mạnh mẽ, chữ mạnh có nghĩa nhưng chữ mẽ lại không hề mang một ý nghĩa nào hết, hoặc chữ lặng lẽ, vẻ vang…
Không dấu và dấu sắc đi theo với danh từ lập láy thì chữ đó viết bằng dấu hỏi (ngang sắc hỏi).
Hớn hở: chữ hớn có dấu sắc, thì chữ hở phải là dấu hỏi.
Vui vẻ: chữ vui không dấu, thì chữ vẻ đương nhiên phải dấu hỏi.
Hỏi han: chữ han không dấu, như thế chữ hỏi phải có dấu hỏi.
Vớ vẩn: chữ vớ là dấu sắc thì chữ vẩn phải có dấu hỏi.
Tương tự như mắng mỏ, ngớ ngẩn, hở hang,…
Dấu huyền và dấu nặng đi theo một danh từ lập láy thì được viết bằng dấu ngã (huyền nặng ngã).
Sẵn sàng: chữ sàng có dấu huyền thì chữ sẵn phải là dấu ngã.
Ngỡ ngàng: chữ ngàng với dấu huyền thì chữ ngỡ phải để dấu ngã.
Mạnh mẽ: chữ mãnh có dấu nặng, do đó chữ mẽ phải viết dấu ngã.
Tương tự như các trường hợp lặng lẽ, vững vàng,…
Văn chương Việt Nam sử dụng rất nhiều từ Hán Việt, chúng ta hay quen dùng hằng ngày nên cứ xem như là tiếng Việt hoàn toàn. Thí dụ như các chữ thành kiến, lữ hành, lãng du, viễn xứ,… tất cả đều do chữ Hán mà ra.
Đối với chữ Hán Việt được sử dụng trong văn chương Việt Nam, luật về đánh dấu hỏi ngã được qui định như sau:
Tất cả những chữ Hán Việt nào bắt đầu bằng các chữ D, L, V, M và N đều viết bằng dấu ngã, các chữ Hán Việt khác không bắt đầu bằng năm mẫu tự này sẽ được viết bằng dấu hỏi.
Dĩ vãng: hai chữ này phải viết dấu ngã vì dĩ vãng không những là hán tự mà còn bắt đầu bằng chữ D và V.
Vĩ đại: vĩ có dấu ngã vì chữ vĩ bắt đầu với mẫu tự V.
Ngẫu nhiên: chữ ngẫu dấu ngã vì áp dụng qui luật Hán Việt nói trên.
Lẽ phải: lẽ dấu ngã vì chữ L, phải dấu hỏi vì có chữ P.
Tư tưởng: chữ tưởng phải viết dấu hỏi vì vần T đứng đầu.
Tương tự như: lữ hành, vĩnh viễn,…
Để có thể nhớ luật Hán tự dễ dàng, chúng tôi đặt một câu châm ngôn như thế này:
để dễ nhớ mỗi khi muốn sử dụng qui luật Hán tự nói trên.
Các chữ về trạng từ thường viết bằng dấu ngã.
Thôi thế cũng được.Trạng từ cũng viết với dấu ngã.
Xin anh đừng trách em nữa.Trạng tự nữa viết với dấu ngã.
Chắc anh đã mệt lắm rồi.Trạng từ đã viết với dấu ngã.
2. Tên họ cá nhân và quốc gia
Các họ của mỗi người và tên của một quốc gia thường được viết bằng dấu ngã.
Đỗ đình Tuân, Lữ đình Thông, Nguyễn ngọc Yến…
Các chữ Đỗ, Lữ, Nguyễn đều viết bằng dấu ngã vì đây là danh xưng họ hàng.
Các chữ Mỹ và Hãn phải viết bằng dấu ngã vì đây là tên của một quốc gia.
Một qui ước thừa trừ ta có thể dùng là đoán nghĩa để áp dụng theo luật lập láy và bằng trắc nói trên.
Anh bỏ em đi lẻ một mình.Chữ lẻ viết dấu hỏi vì từ chữ lẻ loi mà ra, chữ loi không dấu nên chữ lẻ viết với dấu hỏi.
Anh này trông thật khỏe mạnh, chữ khỏe ở đây có dấu hỏi vì do từ khỏe khoắn mà ra, khoắn dấu sắc thì khỏe phải dấu hỏi.
Văn chương là linh hồn của nền văn hóa, viết sai dấu hỏi ngã có thể làm sai lạc cả câu văn, đó là chưa kể đến nhiều sự hiểu lầm tai hại cho chính mình và người khác cũng như các việc trọng đại. Không gì khó chịu cho bằng khi đọc một cuốn truyện hay nhưng dấu hỏi ngã không được chỉnh tề.
Một ký giả người miền Nam trong câu chuyện thân mật tại một quán phở thuộc vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn đã thành thật công nhận điều thiếu sót và tầm quan trọng của dấu hỏi ngã trong văn chương Việt Nam.Và cũng chính vị ký giả lão thành nói trên đã khuyến khích chúng tôi viết bài này trong mục đích làm sống lại sự phong phú của nền văn chương, văn hóa Việt Nam chúng ta, nhất là đối với những thế hệ trẻ hiện đang lưu lạc trên xứ người.
Dùng Dấu Hỏi Và Ngã
Dùng dấu hỏi và ngã
Dấu hỏi đi với sắc
Gởi gắm, thổn thức, rải rác, khoảnh khắc, rẻ rúng, tử tế, cảnh cáo, sửng sốt, hảo hán, phản phúc, phản kháng, rửa ráy, quả quyết, khủng khiếp, khỏe khoắn, nhảm nhí, lở loét, lảnh lót, bảo bối, thưởng thức, thẳng thắn, thảng thốt, hiển hách, nhỏ nhắn, chải chuốt, rả rích, phảng phất, lả lướt, bổ báng, sản xuất.
Mát mẻ, sắc sảo, mắng mỏ, vất vả, hối hả, hớn hở, xối xả, bóng bẩy, nóng nảy, sắp sửa, sắm sửa, hớt hải, lấp lửng, khúc khuỷu, tá lả, rác rưởi, trống trải, cứng cỏi, sáng sủa, sến sẩm, xấp xỉ, lém lỉnh, láu lỉnh, ngắn ngủi, chống chỏi, hốt hoảng, rắn rỏi, tức tưởi, chúi nhủi, nhắc nhở, nức nở, sấn sổ, ngất ngưởng, thắc thỏm, thấp thỏm, trắc trở, tráo trở, béo bở, ngái ngủ, gắt gỏng, kém cỏi, khấp khểnh, cáu kỉnh, kháu khỉnh, thất thểu, khốn khổ, tán tỉnh, ngúng nguẩy.
Dấu hỏi đi với ngang
Nhỏ nhen, nhởn nhơ, ngẩn ngơ, vẩn vơ, lẳng lơ, lẻ loi, hỏi han, nở nang, nể nang, ngổn ngang, dở dang, giỏi giang, sửa sang, thở than, mỏng manh, chỉn chu, dửng dưng, trả treo, tả tơi, bỏ bê, mải mê, chở che, bảnh bao, hẩm hiu, phẳng phiu, khẳng khiu, rủi ro, mỉa mai, trẻ trung, nghỉ ngơi, ngủ nghê, tỉ tê, xỏ xiên, ngả nghiêng, đảo điên, hiển nhiên, lẻ loi, thảnh thơi, sản sinh.
Dư dả, chăm chỉ, năn nỉ, thư thả, thon thả, thoang thoảng, trong trẻo, trăn trở, vui vẻ, thơ thẩn, thanh thản, mơn mởn, xăm xỉa, lêu lổng, hư hỏng, căng thẳng, dai dẳng, xây xẩm, san sẻ, xoay sở, hăm hở, xa xỉ, ngoe nguẩy, phe phẩy, đông đủ, tanh tưởi, chưng hửng, tiu nghỉu, sang sảng, nham nhở, chao đảo, gây gổ, sơ hở, cơ sở, tin tưởng, năng nổ, cưa cẩm, thăm thẳm, đưa đẩy, tưng tửng, say xỉn.
Dấu ngã đi với huyền
Bẽ bàng, vẫy vùng, nõn nà, vững vàng, đẫy đà, phũ phàng, bão bùng, sỗ sàng, vỗ về, rõ ràng, vẽ vời, sững sờ, ngỡ ngàng, hỗn hào, hãi hùng, sẵn sàng, kỹ càng, não nề, khẽ khàng, mỡ màng, lỡ làng.
Gần gũi, liều lĩnh, lầm lỗi, gìn giữ, buồn bã, tầm tã, suồng sã, rầu rĩ, thờ thẫn, hờ hững, sàm sỡ, xoàng xĩnh, phè phỡn, bừa bãi, thừa thãi, nghề ngỗng, lừng lẫy, ruồng rẫy, lờ lững, đằng đẵng, mò mẫm, lầm lũi, nhàn nhã, bằng hữu.
Dấu ngã đi với nặng
Lãng mạn, lũ lụt, hãm hại, nhẫn nhịn, lễ lộc, lỗi lạc, rũ rượi, lưỡng lự, chễm chệ, nhã nhặn, mẫu mực, chững chạc, dõng dạc, dữ dội, cãi cọ, nhão nhoẹt, kẽo kẹt, kĩu kịt, nhễ nhại, rõ rệt, lẫn lộn.
Gọn ghẽ, ngạo nghễ, vạm vỡ, lặng lẽ, lạnh lẽo, bạc bẽo, sặc sỡ, rực rỡ, rộn rã, vội vã, nghiệt Ngã, hậu hĩ, hậu hĩnh, ngộ nghĩnh, gạt gẫm, hụt hẫng, dựa dẫm, nhẹ nhõm, bập bõm, chập chững, mạnh mẽ, chặt chẽ, sạch sẽ, ngặt nghẽo, khập khiễng, đục đẽo, ruộng rẫy, giặc giã, giặt giũ, giận dỗi, bụ bẫm, dạy dỗ, gặp gỡ, dụ dỗ, lạ lẫm, rộng rãi, tục tĩu, nhục nhã, dạn dĩ, rạng rỡ, rệu rã.
Từ kép là từ thường đi một cặp dấu hỏi hoặc ngã
Lã chã, bỗ bã, bẽn lẽn, bỡ ngỡ, mỹ mãn, dễ dãi, cũn cỡn, lững thững, ngẫm nghĩ, lỗ lã, lẽo đẽo, nhõng nhẽo, mũm mĩm, mẫu mã, vĩnh viễn, nhễu nhão.
Thỏ thẻ, đỏng đảnh, lẻ tẻ, của cải, lẩm bẩm, lẩm cẩm, lảm nhảm, hể hả, kể lể, nhỏng nhảnh, lủng củng, thỉnh thoảng, lảo đảo, tỉ mỉ, thủ thỉ, lảng vảng, rủng rỉnh, loảng xoảng, hổn hển, lủng lẳng, lỏng lẻo, lải nhải, tủm tỉm, bủn rủn, xởi lởi, tẩn mẩn, lẩn quẩn, thỏn mỏn, chỏn lỏn, giả lả, bải hoải, bổi hổi, lẩn thẩn, lởm chởm, rỉ rả, thủng thẳng, bỏm bẻm, nhỏm nhẻm, xiểng niểng, lẩy bẩy.
Từ nguyên âm đi với dấu hỏi
Ủa, ổi, ổng, ẩu, ủng, ỷ, ổn, ửng, ổ, ủy, ỏn ẻn, ong ỏng, im ỉm, âm ỉ, ấp ủ, ảo ảnh, ăn ở, êm ả, oi ả, yên ả, óng ả, ẩn ý, an ủi, ỉ ôi, ẩm ướt, ủ ê, uể oải, ít ỏi, ủn ỉn, oan uổng, ăng ẳng, ư ử, oẳn tù tì, ẻo lả, ủ rũ, yểu điệu, ỉu xìu, ảm đạm, uyển chuyển, quan ải, oản xôi, yểm trợ (trừ: ễnh, ưỡn, ẵm, ỡm)
Từ Hán Việt bắt đầu là M, N, NH, L, V, D, NG thì dấu ngã, các chữ khác dấu hỏi.
Ghi nhớ 7 chữ này bằng câu “Mình Nên Nhớ Là Viết Dấu Ngã.”
M: Mỹ nhân, Mẫu giáo, Mã đáo, Mãn nguyện, Mãng xà, Mãnh lực, Mẫn cán, Miễn nhiệm, Mão mũ
N: Não bộ, Nữ nhi, Noãn hoa, Nỗ lực, Nã (truy nã)
NH: Nhẫn tâm, Nhãn tiền, Nhiễu loạn, Nhũ mẫu, Nhã nhạc, Nhã nhặn, Nhuyễn thể, Nhĩ (mộc nhĩ), Nhưỡng (thổ nhưỡng)
L: Lão gia, Lễ nghi, Lĩnh hội, Lỗi lạc, Lữ khách, Lãng tử, Lưỡng tính, Lãnh địa, Luỹ thành, Lãm nguyệt, Lẫm liệt
V: Vãn hồi, Viễn xứ, Vĩ đại, Võ sư, Vũ trang, Vĩnh hằng, Vững chãi
D: Diễm phúc, Dũng khí, Dưỡng dục, Dĩ nhiên, Dõng dạc, Diễu hành, Dã ngoại, Dã tâm, Diễn thuyết
NG: Nghĩa hiệp, Ngũ cốc, Ngữ hệ, Ngẫu nhiên, Nghiễm nhiên, Ngưỡng mộ, Ngã (bản Ngã)
Họ và trạng từ đi với dấu ngã
Họ Nguyễn, Võ, Vũ, Đỗ, Doãn, Lữ, Lã, Mã, Liễu, Nhữ
Cũng, vẫn, sẽ, mãi, đã, những, hỡi, hễ, lẽ ra, mỗi, nữa, dẫu…
Dùng dấu bằng cách suy luận theo nghĩa
Nổi hay Nỗi
Chỉ sự trổi lên hơn mức bình thường thì dấu hỏi (nổi trội, nổi bật, nổi danh, nổi tiếng, nổi mụn, nổi gân, nổi điên, nổi giận, nổi xung, nổi hứng, nổi sóng, nổi bọt, nổi dậy, chợ nổi, nông nổi, làm nổi, trôi nổi, hết nói nổi, chịu hết nổi, gánh không nổi)
Cái nào mang tính biểu cảm thì dấu ngã (khổ nỗi, đến nỗi nào, làm gì nên nỗi, nỗi lòng, nỗi niềm, nỗi ước ao, nỗi nhục, nỗi oan, nỗi hận, nỗi nhớ)
Nghỉ hay Nghĩ
Thể hiện cảm xúc suy nghĩ thì dấu ngã (nghĩ ngợi, suy nghĩ, ngẫm nghĩ, nghĩ cách, thầm nghĩ, nghĩ quẫn, nghĩ bậy, cạn nghĩ)
Mảnh hay Mãnh
Cái nào gợi hình dáng thì dấu hỏi (mảnh trăng, mảnh ruộng, mảnh vườn, mảnh đất, mảnh xương, mảnh sành, mảnh vỡ, mảnh khảnh, mảnh mai, mảnh khăn, mảnh áo, mảnh vá, mảnh tình, mỏng mảnh)
Thể hiện tính chất thì dấu ngã (dũng mãnh, mãnh liệt, ranh mãnh, ma mãnh, mãnh hổ, mãnh thú, mãnh lực)
Kỷ hay Kỹ
Gắn với bản thân con người thì dấu hỏi (kỷ vật, kỷ niệm, kỷ luật, kỷ lục, kỷ yếu, ích kỷ, tự kỷ, vị kỷ, tri kỷ, thế kỷ, thập kỷ)
Gắn với kỹ thuật, trình độ thao tác thì dấu ngã (Kỹ nghệ, kỹ năng, kỹ xảo, kỹ thuật, kỹ sư, kỹ nữ, kỹ lưỡng, kỹ càng, kỹ tính, nghĩ kỹ, giấu kỹ, tuyệt kỹ)
Chú ý
Qui ước cơ bản chứ không tuyệt đối, vẫn có một số từ ngoại lệ không theo qui ước trên như: hủ tục, hủ bại (hỏi đi với nặng).
Chữ “nữa” viết dấu ngã trong đa số trường hợp, chỉ khi nói về số lượng chia hai như “phân nửa,” “một nửa” thì viết dấu hỏi.
Bài viết có thể hữu ích (有益) cho những ai thường phạm lỗi chính tả “hỏi ngã”. Tuy nhiên, phải nên nói rõ hơn là luật “trắc, bằng” thường đi kèm theo với dấu “hỏi” và “nặng huyền” thì thường đi kèm với dấu “ngã” thì chỉ nên áp dụng với chữ kép “thuần” Việt mà thôi. Còn nếu là những từ kép Hán Việt thì “quy luật” đó không có được hiệu nghiệm cho lắm.
Ví dụ như chữ “sản xuất” (產出) ở trên là tiếng Hán Việt và “tình cờ” nó đi theo cái luật “bằng, trắc.” Tuy nhiên, nếu là “cộng sản” (共產) hay “tài sản” (財產) thì nó lại không có hợp với luật “huyền nặng.”
Lý do là vì chữ Hán Việt không hề thay đổi từ “hỏi” sang “ngã” hay ngược lại, khi cái chữ đó đi kẹp với những chữ có những dấu khác nhau.
Một khi chữ “sản” đã được viết với dấu “hỏi” rồi thì cho dù nó có đi kẹp với dấu gì đi nữa thì nó vẫn phải viết với dấu hỏi mà thôi.
Giống như chữ “phản ứng” (反應) thì là đúng với quy luật, dấu “hỏi” đi kèm với dấu “sắc”, nhưng “phản hồi” (反囘) thì không theo quy luật vì viết với dấu hỏi, nhưng lại đi kèm theo với dấu “huyền.”
Phép Bỏ Dấu Hỏi Ngã 2
Xem vậy Luật viết dấu Hỏi Ngã cho tiếng Hán-Việt khá phức tạp. Tuy nhiên ta có thể dùng mẹo để nhớ một cách dễ dàng.
a) Chỉ cần nhớ những trường hợp viết dấu Ngã trong tiếng Hán-Việt, tức là nhớ BẢY phụ âm đầu viết dấu Ngã và khoảng 30 trường hợp ngoại lệ phải viết dấu Ngã.
Các trường hợp viết dấu hỏi không cần nhớ vì các tiếng Hán-Việt có âm đầu khác hơn Bảy phụ âm nói trên đều viết dấu hỏi.
b) Để nhớ Bảy Phụ-âm-đầu viết dấu Ngã, các bạn học thuộc lòng câu sau đây:
Như vậy là bạn đã nắm được luật viết dấu Hỏi Ngã của tiếng Hán-Việt. Còn các ngoại lệ thì xin chịu khó học thuộc lòng.
II.2 TIẾNG NÔM
Tất cả những tiếng không phải là tiếng Hán-Việt, được gọi chung là Tiếng Nôm.
PHÂN BIỆT TIẾNG NÔM VÀ TIẾNG HÁN-VIỆT
1. Về ý nghĩa. Tiếng Nôm là những tiếng nói sao hiểu vậy. Trái lại tiếng Hán-Việt thường có thể dịch ra bằng một tiếng thông thường hơn (tiếng thông thường đó gọi là tiếng Nôm).
– tiếng Nôm: tập vở, tờ giấy (nói sao hiểu vậy) – tiếng Hán-Việt: bệnh viện (nhà thương), phi cơ (máy bay)
Tuy nhiên cũng có một số tiếng Hán-Việt không thể dịch ra bằng một tiếng thông thường hơn. Ví dụ: kết quả, hạnh phúc, thành công v.v…
Ngoài ra, nhiều tiếng Hán-Việt, nhất là những tiếng đơn được dùng làm tiếng Nôm vẫn giữ nguyên giọng đọc cũ. Ví dụ: (gọi là Tiếng Nôm gốc Hán Việt danh, pháp, hải, lao, lãnh v. v…
2. Nhờ quan sát Ngữ Pháp ta sẽ phân biệt tiếng Hán-Việt và tiếng Nôm rất dễ dàng.
– GẠCH TIỂU: tiểu làm rõ nghĩa tiếng gạch. Hình dung từ tiểu đứng sau danh từ gạch, tức thuộc Ngữ-pháp đặt xuôi.
Vậy tiểu nầy là TIẾNG NÔM GỐC HÁN VIỆT.
– tiếng Nôm liên kết với tiếng Nôm. – tiếng Hán-Việt liên kết với tiếng Hán-Việt.
– LỖI LẦM: khi ta biết lỗi là tiếng Nôm, thì ta có thể quả quyết lầm cũng là tiếng Nôm. – TƯƠI TỐT: biết chắc tốt là tiếng Nôm, ta có thể quả quyết rằng tươi cũng là tiếng Nôm. – HỌA SĨ: biết chắc sĩ là tiếng Hán-Việt, ta có thể quả quyết rằng họa là tiếng Hán-Việt. – LUẬT SƯ: khi biết sư là tiếng Hán-Việt thì ta có thể quả quyết luật cũng là tiếng Hán-Việt.
Cũng có một số tiếng-đôi hợp thành bởi một tiếng Nôm và một tiếng Hán-Việt. Tuy nhiên đó là trường hợp đặc biệt của những tiếng Hán-Việt đã được dùng đơn độc làm tiếng Nôm. Chỉ có những tiếng Hán-Việt ấy mới có thể liên kết với tiếng Nôm để tạo thành tiếng-ghép. Ví dụ:
: huyết là tiếng Hán-Việt có nghĩa “máu”. Tiếng huyết cũng được dùng đơn độc làm tiếng Nôm, như: cháo huyết, huyết heo.
: lý là tiếng Hán-Việt có nghĩa “lẽ”, nhưng cũng được dùng đơn độc làm tiếng Nôm, như: lời nói có lý, không có lý nào.
: thích là tiếng Hán-Việt được dùng đơn độc làm tiếng Nôm.
TIẾNG NÔM GỐC HÁN-VIỆT
Dấu giọng của những Tiếng-Nôm Chuyển gốc từ tiếng Hán-Việt, phải theo dấu giọng của tiếng gốc, nghĩa là:
TRỪ ngoại lệ:
TIẾNG NÔM KHÔNG GỐC HÁN VIỆT
Những Tiếng-nôm không chuyển gốc từ tiếng Hán-Việt thì gọi là TIẾNG-NÔM-LÕI. Có hai loại Nôm-Lõi: Tiếng-Đơn và Tiếng-Đôi.
A. TIẾNG NÔM ĐƠN
Những Tiếng Nôm Đơn, trại ra từ một tiếng khác (không phải là tiếng HÁN), đều tùy tiếng chánh mà viết Hỏi hay Ngã theo luật:
KHÔNG, SẮC, HỎI = HỎI HUYỀN, NẶNG, NGÃ = NGÃ
cản/can; chăng/chẳng; chửa/chưa; không/khổng quẳng/quăng; nhủi/chui;
Sắc chuyển ra Hỏi và ngược lại
búa/bửa; thế/thể; hả/há; lén/lẻn; rải/rưới;
Hỏi chuyển ra Hỏi
bảo/biểu; cổi/cởi; tỏa/tủa; xẻ/chẻ; nhỉ/rỉ; tủi lòng/mủi lòng; rủ/xủ; quên lảng/quên lửng;
cùng/cũng; dầu/dẫu; đã/đà; cỗi/còi; lãi/lời; bõ/bù; giũa/giồi; mõm/mồm; ngỡ/ngờ;
cội/cỗi; đậu/đỗ; chõi/chọi; giẵm/giậm; trĩu/trịu; chậm/chẫm (chẫm rãi);
Ngã chuyển ra Ngã:
đĩa/dĩa; hẵng/hãy; khẽ/sẽ; nỗi/đỗi; ngẫm/gẫm; dõi/rõi; giễu/riễu; ruỗng/rỗng
TRỪ ngoại lệ:
gõ/khỏ; hõm/(sâu) hóm; kẻ/gã; rải/vãi; mặn/mẳn; (thuộc) lảu/làu; (mệt) lử/(đói) luỗi; phồng/phổng; ngõ/ngả; quãng/khoảng; rõ/tỏ; trội/trổi; lõm/lóm.
B. TIẾNG NÔM ĐÔI
Bởi tánh cách ĐỘC VẬN (mono-syllabic) ngắn ngủn, nên tiếng Việt thường hợp thành Tiếng-Đôi để cho dịu giọng.
TIẾNG NÔM ĐÔI khác hơn TIẾNG GHÉP (là tiếng HÁN-VIỆT do hai hoặc ba tiếng có nghĩa riêng ghép lại để chỉ một ý niệm mới).
TIẾNG NÔM ĐÔI là Tiếng-nôm do hai hoặc nhiều tiếng hiệp lại để cho rõ ý, hoặc dịu giọng.
* Có loại Tiếng Nôm Đôi do Hai tiếng đều có nghĩa hợp lại mà thành.
* Có loại Tiếng Nôm Đôi khác, gọi là Tiếng Đôi LẤP-LÁY, do một tiếng có nghĩa hợp với một tiếng không nghĩa; hoặc do hai tiếng không nghĩa hợp lại nhưng giọng nghe hài hoà, thuận tai, dễ đọc.
Tiếng Nôm Đôi mà CẢ HAI TIẾNG ĐỀU CÓ NGHĨA THÌ KHÔNG THEO LUẬT TRẦM BỔNG mà mỗi tiếng giữ chánh tả riêng của nó về Âm về Vần (Vận) cũng như về Giọng (Thinh).
Ví dụ: mồ mả; cú rũ; rỗi rảnh; bàn ghế; bồng ẵm; cổi gỡ; chống chõi; đầy đủ; lỡ dở; mỏi mệt; ủ rũ; sàng sảy; sâu xa; trồng tỉa; siêng năng; tìm kiếm; kiêng cữ; tỏ rõ; lú lẫn…
Tiếng Nôm Đôi còn chia thành hai loại: Tiếng Nôm Đôi Liên Hiệp và Tiếng Nôm Đôi Độc lập.
là tiếng đôi mà hai tiếng đều có nghĩa và bình đẳng: là tiếng đôi mà nghĩa của hai tiếng phụ thuộc lẫn nhau để làm cho rõ thêm nghĩa: Tiếng Nôm Đôi Độc Lập thôn xóm, tốt tươi. cà chua, máy cày, xe đạp. Tiếng Nôm Đôi Liên Hiệp
C. TIẾNG NÔM ĐÔI LẤP LÁY
Tiếng Nôm Đôi Lấp Láy là những Tiếng-đôi gồm hai tiếng có liên hệ với nhau về âm thanh mà trong đó phải có ít nhất là một tiếng không có nghĩa.
Ví dụ: đẹp đẽ, mới mẻ, lạnh lùng, vội vàng, v. v… những tiếng đẽ, mẻ, lùng, vàng, đều không có nghĩa. Sự phân biệt tiếng có nghĩa và tiếng không có nghĩa giúp ta nhận ra Tiếng-đôi Lấp-láy dễ dàng.
1. Các mối liên hệ về âm trong Tiếng Đôi Lấp Láy:
Có những Tiếng Đôi chỉ có phần vần được láy lại: b) Liên hệ về vần. lai rai, lải nhải, lạng chạng, lằm bằm, lẫm đẫm, lễ mễ, lơ thơ.
Có những Tiếng Đôi láy lại cả phụ-âm đầu lẫn vần như: c) Liên hệ cả phụ-âm đầu lẫn vần. cào cào, ba ba, bươm bướm, rầm rầm, châu chấu, khinh khỉnh.
Do đó, khi nói về Tiếng Đôi Lấp Láy ta cần chú ý đến sự liên hệ của phụ-âm đầu và vần.
2. Liên hệ về giọng điệu. a) Cùng một giọng điệu với nhau. b) Cùng một nhóm giọng với nhau.
Tiếng Việt được chia thành hai nhóm giọng:
Nhóm giọng cao gọi là giọng Bổng Nhóm giọng thấp gọi là giọng Trầm.
Nhóm cao (Bổng), gồm có các giọng: Ngang (còn gọi là Không), Sắc, và Hỏi.
Nhóm thấp (Trầm), gồm có các giọng: Huyền, Nặng, và Ngã.
Trong Tiếng Đôi Lấp Láy, giọng của hai tiếng bao giờ cũng thuộc cùng một nhóm. Nếu một tiếng của Tiếng Đôi Lấp Láy có giọng cao thì giọng của tiếng kia cũng thuộc nhóm giọng cao.
Ví dụ: vui vẻ, mới mẻ, lửng lơ, nho nhỏ…
Ngược lại nếu một tiếng của Tiếng Đôi Lấp Láy có giọng thấp thì tiếng kia cũng có giọng thấp, ví dụ: mạnh mẽ, đẹp đẽ, ngại ngùng, lạnh lùng…
Qui luật về giọng-điệu giữa các tiếng trong Tiếng Đôi Lấp Láy gọi là Qui luật Thuận-thinh-âm (cũng còn gọi là Luật Trầm Bổng).
Tóm lại, TIẾNG ĐÔI LẤP LÁY bỏ dấu theo luật Trầm Bổng:
KHÔNG, SẮC, HỎI đi với HỎI HUYỀN, NẶNG, NGÃ đi với NGÃ
Như vậy, theo luật nầy thì khi gặp Tiếng Đôi Lấp Láy như: bẽ bàng, rõ ràng, vững vàng, chúng ta yên tâm viết bẽ, rõ, vững với dấu ngã vì các chữ bàng, ràng, vàng, đã có dấu huyền.
Đối với Tiếng Đôi Lấp Láy như lỗ lã, dễ dãi vì ta đã biết dễ và lỗ viết dấu ngã (do suy biết từ lỗ lời, dễ dàng) thì theo luật nầy ta biết chắc lã và dễ phải viết dấu ngã.
Khi một chữ của Tiếng Đôi Lấp Láy viết dấu sắc, không dấu, hoặc dấu hỏi, thì chữ kia phải viết dấu hỏi chớ không thể viết dấu ngã.
– các Tiếng Đôi Lấp Láy như lẩm bẩm, lủng củng, bỏm bẻm cũng vậy, vì các chữ lẩm, lủng, bỏm, mang dấu hỏi, thì chữ đứng sau phải viết dấu hỏi.
Cập nhật thông tin chi tiết về Một Vài Biện Pháp Giúp Hs Lớp 4, Lớp 5 Viết Đúng Chính Tả Về Dấu Hỏi, Dấu Ngã/ Phụ Âm Đầu X/S. Skkn Mon Chinh Ta Phan Biet S X Trkh Doc trên website Bac.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!