Giáo án điện tử Ngữ Văn 10
Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy
Giáo án Ngữ văn 10 bài: Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng Thủy được VnDoc chọn lọc từ các giáo viên đang giảng dạy với nội dung cột phù hợp quy định Bộ GD và súc tích giúp các bạn học sinh hiểu được giá trị, ý nghĩa của truyện. Qua bài giáo án điện tử lớp 10 môn ngữ văn này, các bạn học sinh sẽ biết rèn luyên kĩ năng phân tích truyện dân gian, để có thể hiểu đúng những ý nghĩa của những hư cấu nghệ thuật trong truyền thuyết. Hi vọng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho quý thầy cô.
Ngoài ra, chúng tôi đã thành lập group chia sẻ tài liệu học tập THPT miễn phí trên Facebook: Tài liệu học tập lớp 10. Mời các bạn học sinh tham gia nhóm, để có thể nhận được những tài liệu mới nhất.
TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU- TRỌNG THỦY I. Mục tiêu:
Hiểu được bài học giữ nước, nguyên nhân mất nước mà người xưa gửi gắm trong câu truyện về thành Cổ Loa và mối tình Mị Châu – Trọng Thủy
Nắm được đặc trưng cơ bản của truyền thuyết.
II. Trọng tâm kiến thức- kĩ năng: 1. Kiến thức:
Bi kịch nước mất nhà tan và bi kịch tình yêu tan vỡ được phản ánh trong truyền thuyết ADV và MC- TT
Bài học lịch sử về tinh thần cảnh giác với kẻ thù và cách xử lí đứng đắn mqh giữa riêng với chung, nhà với nước, cá nhân với cộng đồng
Sự kết hợp hài hòa giữa “cốt lõi lịch sử” với tưởng tượng, hư cấu NT của dân gian
2. Kĩ năng:
Đọc (kể) diễn cảm truyền thuyết dân gian
Phân tích văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại
3. Thái độ:
Tự hào với lịch sử cha ông. Chín chắn khi xử lí mqh giữa riêng và chung…
III. Phương tiện và cách thức thực hiện:
GV: SGK+ SGV+ tài liệu chuẩn KT-KN + Bài soạn của GV
HS: Đọc kĩ SGK, soạn văn
IV. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định tổ chức lớp, kiểm tra bài cũ (4ph)
2. Giới thiệu bài mới: (1ph)
3. Bài dạy:
HĐ 1: Tìm hiểu tiểu dẫn
? Với sự chuẩn bị bài ở nhà, hãy cho biết truyền thuyết là gì?
? Truyền thuyết có những dặc trưng nào về đề tài, nhân vật, cốt truyện?
? Giá trị của truyền thuyết?
I. Tìm hiểu chung: 1. Thể loại
– Khái niệm: TP tự sự dân gian kể về sự kiện và nhân vật lịch sử theo xu hướng lí tưởng hóa, qua đó thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của nhân dân đối với những người có công với đất nước, dân tộc hoặc cộng đồng dân cư.
– Đặc trưng:
+ Đề tài: lấy từ lịch sử, thường là những vấn đề có tính chất trọng đại
+ Sử dụng nhiêu yếu tố tưởng tượng, hư cấu
+ Nhân vật được xây dựng hết sức đơn giản
+ Cốt truyện đơn giản, ít tình tiết, được tổ chức theo hướng thắt nút, mở nút
+ Gắn với lễ hội dân gian, phong tục, các di tích lịch sử…
– Giá trị:
+ Phản ánh những vấn đề nổi bật của lịch sử dân tộc
+ Phản ánh theo quan điểm, tư tưởng tình cảm của nhân dân
GV giới thiệu
? Truyện có xuất xứ ntn?
Gọi 1 HS đọc TP. Yêu cầu đọc rõ ràng, lưu loát
? Hãy cho biết nội dung chính của TP?
? Có thể chia bố cục tp ntn cho hợp lí?
2. Văn bản: a. Xuất xứ:
– Cụm di tích lịch sử về thành Cổ Loa nay thuộc làng Cổ Loa, huyện Đông Anh, Hà Nội giữ một quần thể di tích lich sử: Đền thờ An Dương Vương, Am thờ Mị Châu, Giếng ngọc à minh chứng cho sự sáng tạo và lưu truyền chuỗi truyền thuyết ra đời và suy vong của nhà nước Âu Lạc.
– Trích trong tác phẩm ” Lĩnh Nam chích quái”, bộ sưu tập chuyện dân gian ra đời vào cuối TK XV.
b. Nội dung: kể về quá trình xây thành chế nỏ của ADV dưới sự giúp sức của rùa vàng và bi kịch mối tình MC- TT gắn với thất bại của nước Âu Lạc
c. Bố cục: 2 phần
– P1: từ đầu đến “…bèn xin hoà”: Quá trình xây thành, chế nỏ của ADV dưới sự giúp đỡ của Rùa vàng
– P2: Còn lại: Bi kịch tình yêu của MC và TT gắn với thất bại của nước Âu Lạc
HĐ 2: Hướng dẫn HS đọc- hiểu tác phẩm
GV giới thiệu định hướng cho về nhân vật lịch sử ADV
? Quá trình xây thành diễn ra ntn?
?Thông qua đó, em hiểu gì về tòa thành này và con người ADV?
? Sau khi xây thành, ADV có nỗi băn khoăn nào?
? Rùa Vàng giúp gì cho vua?
? Nhận xét về ADV và h/a nỏ thần?
? Ý nghĩa của các chi tiết kì ảo trong truyền thuyết là gì?
? Vì sao ADV chiến thắng quân Triệu Đà?
? Rút ra bài học kinh nghiệm?
? Từ sự nghiệp dựng và giữ nước, ADV hiện lên là một vị vua ntn?
? Thái độ của nhân dân đối với vua?
II. Đọc- hiểu: 1. Nhân vật An Dương Vương a. An Dương Vương trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước:
– Nhân vật lịch sử An Dương Vương:
+ Tên thật Thục Phán, là vị vua lập nên và cai trị duy nhất của nhà nước Âu Lạc
+ Thời gian trị vì 50 năm (257 TCN- 208TCN)
+ Quyết định dời đô từ vùng núi Nghĩa Lĩnh về đồng bằng (thành Cổ Loa) để phát triển và mở rộng lưu thông
– Quá trình Xây thành:
+ Thành lắp tới đâu lở tới đó.
+ Lập bàn thờ, giữ mình trong sạch, cầu bách thần.
+ Nhờ cụ già mách bảo, sứ Thanh Giang, tức Ruà Vàng giúp nhà vua xây thành công Loa Thành.
+ Thành rộng ngàn trượng, xoắn như hình trôn ốc (GV giới thiệu: gồm 3 vòng thành, tường đất cao dày và hào sâu, dễ thủ khó công)
– Việc Chế nỏ:
+ Nỗi băn khoăn:
“Nhờ ơn của thần, thành đã được xây xong. Nay nếu có giặc ngoài biết lấy gì mà chống?”
+ Được Rùa Vàng tặng móng vuốt làm lẫy nỏ thần
à ADV được giúp đỡ vì có ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ đất nước, h/a nỏ thần cũng khẳng định niềm tự hào của cha ông về trình độ sản xuất vũ khí
– Sự xuất hiện của chi tiết kì ảo: cụ già bí ẩn, rùa vàng, nỏ thần đã khẳng định việc làm của ADV là chính nghĩa, hợp lòng trời, được lòng dân.
– Chiến thắng Triệu Đà:
+ Nhờ thành ốc kiên cố
+ Nhờ nỏ thần lợi hại
+ Nhờ có ý thức đề cao cảnh giác
→ ADV mang phẩm chất của vị vua anh hùng, tầm nhìn xa trông rộng, có ý thức đề cao cảnh giác, bản lĩnh vững vàng, biết trọng người tài, có lòng yêu nước sâu sắc, có công lao với dân tộc, được thần và dân đồng lòng. → Nhân dân ca ngợi nhà vua, tự hào về những thành quả và chiến công của dân tộc.
? Thất bại của ADV do những điều gì tạo nên?
? Kết cục của ADV là gì? Đó là vị vua ntn?
? Chi tiết ADV tự tay chém đầu Mị Châu có ý nghĩa gì?
? H/a ADV xuống biển thể hiện điều gì?
GV khái quát
b. Bi kịch nước mất- nhà tan: – Nguyên nhân thất bại:
+ Nhận lời cầu hòa, gả con gái cho con trai kẻ thù, cho Trọng Thủy ở rể ngay trong Loa Thành
+ Khi giặc đến chân thành: vẫn mãi lo chơi cờ, cười nhạo kẻ thù
– Kết cục: thất bại, bỏ chạy, giết con, sự nghiệp tiêu vong
* Ý nghĩa các chi tiết hư cấu:
– Nhờ tiếng thét của Rùa Vàng, ADV tỉnh ngộ, tự tay chém đầu con gái:
+ hành động quyết liệt, dứt khoát đứng về phía công lí và quyền lợi của dân tộc
+ sự thức tỉnh muộn màng của nhà vua
+ sự thảm khóc của chiến tranh
– ADV cầm sừng tê bảy tấc rồi theo gót Rùa vàng xuống biển
+ thể hiện sự ngưỡng mộ đối với vị anh hùng dân tộc
+ niềm thương tiếc khi huyền thoại hoá, bất tử hoá người anh hùng
TIẾT 2
? Nhận vật MC đã phạm những sai lầm nào? Nhận xét
GV bình
? Theo em, cái chết của MC là kết quả của điều gì?
? Tại sao MC lại có kết cục đó?
? Ở cuối truyện, MC đã được minh oan, hãy phân tích những chi tiết thể hiện điều đó?
GV khái quát
– MC được minh oan:
+ Lời nguyền trước khi chết:
* Bài học lịch sử: phải đặt đúng đắn mối quan hệ giữa cái chung với cái riêng, giữa tình nhà với nợ nước.
? Trọng Thủy trong giai đoạn đầu có những hành động gì?
? Nhận xét về tội của nv này?
? Sau khi MC chết, TT đã có những hành động nào?
? Cái chết của TT thể hiện điều gì?
? Cảm nhận của em về h/a ngọc trai, giếng nước?
GV nhận xét
3. Nhân vật Trọng Thủy a. Giai đoạn đầu:
– Nghe lời vua cha lợi dụng MC lấy cắp nỏ thần
– Tấn công nước Âu Lạc và đuổi theo cha con ADV
b. Khi Mị Châu chết:
– Khóc lóc, ôm xác vợ về táng ở Loa Thành
– Lao đầu xuống giếng tự tử
+ sự bế tắc giữa hai tham vọng: có được nước Âu Lạc và có ty của MC
+ sự trả giá tất yếu của giả dối và phản bội
? Cốt truyện có sự kết hợp giữa những yếu tố nào?
? Em có nhận xét gì về các hình ảnh trong câu chuyện?
4. Nghệ thuật đặc sắc của câu chuyện: – Cốt truyện:
+ Cốt lõi lịch sử: xây thành, chế tạo vũ khí hiện đại, chiến thắng giặc, mất nước, bi kịch bi thảm…
+ Yếu tố hư cấu: sứ Thanh Giang, móng Rùa Vàng lầm lẫy nỏ thần, sư hóa thân của các nhân vật…
à sự đan xen tạo yếu tố li kì, hấp dẫn cho câu chuyện kể
– Hình ảnh:
+ Giàu chất tư tưởng thẩm mĩ
+ Có sức sống lâu bền
4. Củng cố (6′)
ADV tự tay chém đầu con gái nhưng dân gian lại dựng đền và am thờ cạnh nhau. Cách xử lí vậy nói lên điều gì trong đạo lí tt của dân tộc?
Tìm một số TP viết về MC-TT
5. Dặn dò (1′)
Soạn bài: Uy-lit-xơ trở về
Mị Châu, Trọng Thủy (Vân thê)
Nguồn: Tản Đà, Khối tình con – Quyển thứ nhất (1916)
Tâm sự Tôi kể ngày xưa chuyện Mỵ Châu Trái tim lầm chỗ, để trên đầu Nỏ thần vô ý trao tay giặc Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu.
Tố Hữu (Trích bài thơ Tâm sự)
Thành Cổ Loa Thành quách còn mang tiếng Cổ Loa Trải bao gió táp với mưa sa Nỏ thiêng hờ hững dây oan buộc Giếng Ngọc vơi đầy hạt lệ pha Cây cỏ vẫn cười ai bạc mệnh Cung đình chưa sạch bụi phồn hoa Hưng vong biết chửa, người kim cổ Tiếng cuốc năm canh bóng nguyệt tà.
Á Nam Trần Tuấn Khải