Khi Nào Băng Ghi Âm Là Chứng Cứ?
--- Bài mới hơn ---
Bà LTBL vừa kháng cáo bản án dân sự sơ thẩm của TAND huyện Hóc Môn (TP.HCM), cho rằng tòa chỉ dựa vào chứng cứ duy nhất là “băng ghi âm lén” để tuyên bà phải trả cho ông NC 1,4 tỉ đồng là vi phạm nghiêm trọng về tố tụng và đánh giá chứng cứ.
Dùng băng ghi âm đòi nợ
Theo đơn khởi kiện của ông C., trước đây vì tin tưởng nên khi cho bà L. vay tiền, ông không làm giấy tờ gì. Ngày 27-5-2014, ông C. đi cùng một người bạn và con trai đến gặp bà L. ở quán cà phê (được coi là buổi nói chuyện để dàn xếp) và bà L. có thừa nhận việc vay tiền. Trong buổi nói chuyện này, ông C. đã bí mật ghi âm thành một file dài 32 phút. Sau đó, ông C. đã dùng băng ghi âm nói trên làm chứng cứ khởi kiện bà L. đòi tiền.
Làm việc với tòa, bà L. cho rằng không có việc vay mượn tiền giữa hai bên, việc ông C. dùng “băng ghi âm lén” để khởi kiện là không có cơ sở. Bà L. không thừa nhận giọng nói trong băng ghi âm là của mình, không đồng ý đối chất với ông C. Bà cũng không đồng ý cho tòa lấy mẫu giọng nói của mình để giám định theo yêu cầu của ông C. Lý do là bà không có nghĩa vụ chứng minh để phản bác người khởi kiện mà việc chứng minh cho yêu cầu của mình là nghĩa vụ của ông C. Ngoài ra, bà L. cho rằng hai nhân chứng đều là người thân của ông C. nên không khách quan.
Xử sơ thẩm hồi cuối tháng 4-2016, TAND huyện Hóc Môn nhận định: Tại phút thứ 23 của băng ghi âm, bà L. có thừa nhận vay tiền của ông C., có hai người chứng kiến nên cuộc nói chuyện đó là tự nhiên, không ép buộc. Tòa không thực hiện được việc đối chất và lấy mẫu giọng nói vì bà L. không hợp tác nên xem như bà không cung cấp được chứng cứ bảo vệ mình và phản bác ông C. Do bà L. không có sự phản bác nên băng ghi âm mà ông C. cung cấp được coi là chứng cứ. Mặt khác, lời khai của hai nhân chứng phù hợp với diễn tiến, nội dung vụ việc nên có cơ sở chấp nhận. Từ đó tòa đã tuyên buộc như trên.
Phải có văn bản xác nhận xuất xứ…
Kết quả của vụ kiện này sẽ do TAND chúng tôi quyết định khi xét xử phúc thẩm. Vấn đề pháp lý mà chúng tôi muốn đặt ra từ vụ việc này là trong tố tụng dân sự, khi nào thì băng ghi âm được coi là chứng cứ có giá trị pháp lý để tòa án căn cứ vào đó mà ra phán quyết?
Như vậy, pháp luật đã quy định khá rõ về điều kiện để băng ghi âm trở thành chứng cứ. Nếu không đáp ứng được điều kiện nêu trên thì tòa không thể coi băng ghi âm là chứng cứ chứng minh để xác định sự thật khách quan của vụ án mà chỉ coi là tài liệu tham khảo.
Người yêu cầu phải chứng minh
Trong thực tiễn xét xử, nếu các bên đương sự đều thừa nhận giọng nói trong băng ghi âm là của mình, thừa nhận nội dung trao đổi trong băng ghi âm là đúng sự thật thì tòa án công nhận là chứng cứ.
Cần lưu ý thêm, nghĩa vụ chứng minh trong án dân sự thuộc về người có yêu cầu. Chẳng hạn bên cung cấp băng ghi âm cho tòa có nghĩa vụ chứng minh giọng nói trong băng ghi âm là của bên kia, bên kia thì có quyền không cung cấp mẫu giọng nói để giám định vì không có nghĩa vụ phải chứng minh. Luật cũng không có quy định buộc họ phải có nghĩa vụ hợp tác với bên cung cấp băng ghi âm khi họ không muốn. Chỉ khi nào họ có yêu cầu phản tố (ví dụ yêu cầu bên cung cấp băng ghi âm phải xin lỗi vì đã dùng băng ghi âm vu khống…) thì họ mới phải có nghĩa vụ chứng minh rằng giọng nói trong băng ghi âm không phải của mình.
TS NGUYỄN VĂN TIẾN,
khoa Luật dân sự Trường ĐH Luật TP.HCM
--- Bài cũ hơn ---