Ý Nghĩa Của Văn Bản Kiều Ở Lầu Ngưng Bích / TOP 15 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 6/2023 # Top View

Trong truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du, có thể nói đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” là một trong những đoạn trích hay nhất, xúc động nhất khi miêu tả cảm xúc, tâm trạng của con người. Với bút pháp nghệ thuật tả cảnh để ngụ tình, nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ độc thoại nội tâm, đại thi hào đã làm nổi bật được tâm trạng sầu não, cô đơn, buồn nhớ, hãi hùng của nàng Kiều, chuẩn bị bước vào cuộc đời đầy sóng gió “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” của Kiều. Trong suốt 15 năm lưu lạc đó, Kiều phải chịu biết bao cay đắng tủi nhục. Nguyễn Du luôn theo sát bước chân của nàng để cùng cảm thông chia sẻ với nàng. Mỗi một hoàn cảnh Kiêu có một nỗi đau riêng, một tâm trạng riêng, ngòi bút nhân đạo của Nguyễn Du đã diễn tả những nỗi niềm sâu kín của nàng. Đoạn trích thuộc phần thứ hai của tác phẩm và là một bức tranh tâm tình đầy xúc động của những ngày tháng đầy cô đơn tuyệt vọng (từ câu 1033 đến câu 1054).Sau khi bị Mã Giám Sinh làm nhục, Kiều bị đưa về Lâm Tri, nơi Mã Giám Sinh chung vốn với Tú bà mở cửa hàng thanh lâu để tiếp khách làng chơi. Biết bị lừa dối, lại còn bị mụ Tú bà đánh đập hành hạ, quá uất ức nàng đã rút đao sẵn bên mình để quyên sinh. Sợ Kiều liều mình thì “vốn liếng đi đời nhà ma”, Tú bà đành phải chăm sóc thuốc thang rồi đưa Kiều ra lầu Ngưng Bích…“Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân”“Khoá xuân”, nhà thơ mỉa mai, thực chất đây là những ngày Kiều bị Tú bà giam lỏng. Vừa trải qua những đau khổ, hãi hùng này lại bị nhốt ở nơi vắng vẻ, tâm trạng Kiều càng cảm thấy cô đơn, chán ngán. Từ trên lầu cao nhìn ra chung quanh là cả một không gian bát ngát, tất cả đều xa vời:“Vẻ non xa tấm trăng gần ở chungBốn bề bát ngát xa trông.”” Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia” – Núi mờ xa, trăng trên trời cao dẫu có muốn kéo lại cho gần để làm bạn thì trắng vẫn vời vợi, quay nhìn ra bốn bề thấy xa vắng tít tắp, chỉ có cát vàng cồn nọ nối tiếp nhau cùng với bụi hồng trên dặm dài thăm thẳm. Không có bóng dáng con người, không gian vắng lặng đến rợn người, ngay cả cảnh vật cũng ở nơi xa xôi. Nàng đắm chìm trong nỗi niềm buồn tủi cô liêu, lặng lẽ như một chiếc bóng may chỉ còn “Mây sớm đèn khuya” làm bạn tâm tình với nàng. Trong những giây phút âm thầm cô quạnh đó, hình ảnh những người thân lại hiện về, nàng nhớ Kim Trọng, nhớ về một mối tình trong sáng đẹp đẽ. Đêm trăng này gợi nhớ lại một đêm trăng trước hai người cùng nhau thề nguyện ước hẹn dưới ánh trăng. Nàng thương Kim Trọng vẫn tháng ngày mong nhớ, không biết nàng ở nơi góc bể chân trời nao:“Tưởng người dưới nguyệt chén đồngTin sương luống những rày trông mai chờ”Cho dù tình yêu chỉ còn trong ki niệm xót xa nhưng tấm lòng son sắt thủy chung của nàng với Kim Trọng vẫn không nhạt phai.“Tấm son gột rửa bao giờ cho phai”Nguyễn Du đã sử dụng ngôn ngữ độc thoại kết hợp hài hòa giữa phong cách cổ điển và phong cách dân tộc, tạo nên những vần thơ biểu cảm thể hiện một tâm trạng bi kịch, một cảnh ngộ đầy đau thương của Kiều – Trọng khi chia li. “Trâm gãy gương tan” nàng vẫn dành cho người yêu bao tình thương nỗi nhớ. Cảnh ngộ của Kiều càng thật thương tâm, nhưng nàng thương mình thì ít mà thương người thân thì nhiều. Nàng xót thương cha mẹ già vì thương nhớ con mà sớm hôm mòn mỏi tựa cửa chờ mong, tuổi già sức yếu ai là người chăm nom, cậy nhờ:“Xót người tựa cửa hôm maiQuạt nồng ấp lạnh những ai đó giờSân Lai cách mấy nắng mưaCó khi gốc tử đã vừa người ôm”Giọng thơ rưng lệ, nỗi đau của Kiều như thấm vào cảnh vật thời gian và lòng người bấy lâu nay. Xót thương cha mẹ già, tưởng nhớ người yêu, Kiều lại có cái tình yêu vẹn toàn. Hình ảnh người thân không làm vơi bớt nỗi lẻ loi cô quạnh, trái lại nỗi buồn càng thêm trĩu nặng. Ở tám câu thơ cuối, điệp ngữ “Buồn trông” nơi đầu câu khiến cho nỗi buồn như chất chồng mãi, mỗi câu thơ là một cảnh, một tâm trạng nhưng tựu chung vẫn chỉ là nỗi buồn cô đơn tuyệt vọng thương mình, thương người thân, thương cho thân phận và duyên số.Đây là đoạn thơ hay nhất trong Truyện Kiều. Cứ mỗi cặp lục bát là một nét tâm trạng buồn trông. Ngoại cảnh và tâm cảnh cùng cảnh thiên nhiên và diễn biến tâm trạng nhân vật được diễn tả qua một hệ thống hình tượng mà ngôn ngữ mang tính ước lệ, mở ra một trường liên tưởng bi thương.“Buồn trông cửa bể chiều hôm”Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa”Cửa bể mênh mông lúc ngày tàn chiều hôm càng làm tăng nỗi buồn cô đơn của kiếp người lưu lạc. “Thuyền ai” lúc ẩn lúc hiện thấp thoáng cánh buồm xa xa đầy ám ảnh.Buồn trông con thuyền ai xa lạ, cánh buồm xa xa thấp thoáng, Kiều càng nghĩ đến thân phận bơ vơ của mình nơi đất khách quê người. Rồi những cánh hoa trôi nổi dập vùi theo dòng nước có khác nào cuộc đời lênh đênh vô định của nàng:“Buồn trông ngọn nước mới saHoa trôi man mác biết là về đâu”Nhìn ra xa, Kiều buồn trông về phía chân mây mặt đất về nội cỏ, nàng chỉ thấy trên cái nền xanh xanh mịt mờ bao la là màu sắc tàn úa, vàng héo, rầu rầu của nội cỏ. Màu sắc tê tái thê lương ấy đã phản chiếu nỗi đau tê tái của người con gái lưu lạc:“Buồn trông nội cỏ rầu rầu”Chân mây mặt đất một màu xanh xanh”“Nội cỏ rầu rầu” tàn úa hiện lên giữa màu xanh nhạt nhòa của chân mây mặt đất chính là tâm trạng lo âu của Kiều khi nghĩ đến tương lai mù mịt, héo tàn của mình. Nhìn xa rồi nhìn gần, vừa buồn trông vừa lắng nghe, nghe tiếng gió, gió gào, gió cuốn trên mặt duềnh. Nghe tiếng ầm ầm của sóng không phải sóng reo mà là sóng kêu. Gió và sóng đang bủa vây xung quanh ghế ngồi. Một tâm trạng cô đơn lẻ loi đang trải qua những giờ phút hãi hùng, ghê sợ, lo âu. Phải chăng âm thanh dữ dội ấy của gió và sóng là biểu tượng cho những tai họa khủng khiếp đang bủa vây, sắp giáng xuống số phận người con gái nhỏ bé, đáng thương:“Buồn trông gió cuốn mặt duềnhẦm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi”Bức tranh nước non con người, cận cảnh là lầu Ngưng Bích, viễn cảnh là con thuyền trên cửa biển chiều hôm, là ngọn nước và hoa trôi, là nội cỏ rầu rầu giữa màu xanh xanh chân mây mặt đất, là gió cuốn và tiếng sóng ầm ầm kêu nơi mặt duềnh… mang ý nghĩa tượng trưng và giàu giá trị thẩm mỹ. Màu sắc ấy, âm thanh ấy của thiên nhiên vừa bao la mờ mịt, vừa dữ dội, tất cả như đang bủa vây người con gái lưu lạc đau thương trong nỗi buồn đau hãi hùng lẻ loi.Thiên nhiên trong Truyện Kiều chứa đầy tâm trạng, đằng sau mỗi cảnh đều thấp thoáng bóng dáng con người với những nỗi tâm tư thầm kín. Tâm trạng hòa vào cảnh vật, cảnh vật cũng buồn vui với con người! Tả cảnh để ngụ tình là nét nghệ thuật đặc sắc của ngòi bút thiên tài Nguyễn Du và đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” được xem là dấu son trong tác phẩm Truyện Kiều bất hủ.

Phân tích ý nghĩa đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)

Mở bài:

Đoạn trích nằm ở phần: Gia biến và lưu lạc. Sau khi biết mình bị Mã Giám Sinh lừa vào chốn lầu xanh, Kiều đau đớn, tủi nhục, định tự vẫn. Tú bà sợ mất vốn bèn khuyên giải, dụ dỗ Kiều. Mụ vờ chăm sóc thuốc men, hẹn khi bình phục sẽ gã cho người tử tế. Tú bà đưa Kiều ra ở lầu Ngưng Bích nhưng thực chất là giam lỏng để thực hiện âm mưu mới đê hèn, tàn bạo hơn. Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích khắc họa đậm nét tâm trạng nhớ thương, buồn tủi của nàng trong cảnh hoang vắng, cô độc.

Thân bài:

Đoạn thơ là một bức tranh tâm tình. Nét trữ tình đằm thắm nổi lên từ bức tranh là tình cảm nhớ thương tha thiết đối với cha mẹ và người yêu của một người con gái tài hoa phải sống đày đọa trong một xã hội bất công. Người đọc không chỉ cảm thương với nỗi buồn của nhân vật, càng lắng sâu vào từng ý từng lời của đoạn thơ lại thấy từ nỗi buồn vụt lên một tiếng kêu thương, một lời tố cáo.

Lời than thở của người trong cảnh càng xót xa, đau đớn thì ý nghĩa tố cáo nhũng thế lực bạo tàn chà đạp lên quyền sống con người, giày xéo lên nhân phẩm càng mạnh mẽ. Cái buồn của những trang Kiểu là cái buồn có sức thôi thúc con người biết yêu thương và căm giận. Nội dung của đoạn thơ là nỗi buồn của Kiều mà cảm hứng chủ đạo của đoạn thơ lại là tình thương yêu đối với thân phận con người trong xã hội cũ và sự căm giận những sức mạnh bạo tàn vùi dập sự sống. Cảm hứng chủ đạo ấy bắt nguồn từ tấm lòng nhân đạo sâu sắc của tác giả.

Hoàn cảnh cô đơn tội nghiệp của Kiều hiện lên qua bốn câu thơ đầu:

“Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân,  Vẻ non xa tấm trang gần ở chung.  Bốn bề bát ngát xa trông,  Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.”

Lầu Ngưng Bích là tên lầu mà Tú bà dành cho Kiều ở. Khoá xuân nghĩa là khoá kín tuổi xuân, ý nói cấm cung (con cái nhà quyền quý thời xưa không được ra khỏi phòng ở). Nguyễn Du sử dụng từ “khoá xuân” với ngụ ý mỉa mai, nói lên cảnh ngộ trớ trêu của Kiều là bị giam lỏng.

Câu thơ “Bốn bể… dặm kia” miêu tả tâm trạng Kiều đang ngổn ngang về quá khứ, ở hiện tại, tương lai. Kiều bẽ bang, buồn tủi, tắm lòng nàng như bị cắt ra đầy đau đớn.  Bức tranh thiên nhiên u ám với non xa, trăng gần. Bốn bề bát ngát, xa trong chẳng thấy gì ngoài cát vàng, cồn bãi và bụi hồng cuốn mịt mù.

Tâm trạng con người vốn đã buồn tẻ, trước cảnh vật đơn điệu, u ám đến thế lại càng thêm não nề. Cảnh gợi sự rợn ngợp của không gian non xa trăng gần gợi lên hình ảnh lầu Ngưng Bích cao ngất nghễu, trơ trọi giữ mênh mông trời nước không gian mênh mông hoang vắng. Từ lầu Ngưng Bích, Thuý Kiều chỉ thấy một dãy núi mờ xa những cồn cát bụi bay mờ mịt.

Kiều trơ trọi giữa không gian, thời gian mênh mông hoang vắng, không một bóng người, không sự giao lưu, Kiều chỉ biết làm bạn với mây, đèn. Kiều rơi vào hoàn cảnh cô đơn tuyệt đối:

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya,  Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.

Hình ảnh mây sớm đèn khuya gợi thời gian tuần hoàn khép kín. Thời gian cũng như không gian giam hãm con người. Sớm và khuya, ngày và đêm. Sớm khuya, chỉ mình Kiều đối diện với ánh đèn. Nỗi lòng không biết tỏ cùng ai. Mà tin ngoài kia từ lâu đã không còn hay biết gì. Thế nên, buồn càng thêm buồn lo tiếp nỗi lo, tâm trạng bồn chồn, lo lắng và thương nhớ khôn nguôi. Nàng nhớ đến Kim  Trọng với lời hẹn ước năm xưa mà lòng đau như cắt:

Tưởng người dưới nguyệt chén đồng,  Tin sương luống những rày trông mai chờ.  Bên trời góc bể bơ vơ,  Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.

Nhìn vầng trăng xa mờ, nàng “tưởng người dưới nguyệt chén đồng” . Dưới nguyệt là dưới trăng, chén đồng là chén rượu thề nguyền. Kiều nhớ lời thề đôi lứa, lời hẹn ước trăm năm. Chén rượu như còn đây mà nay mỗi người mỗi ngả. Nàng xót xa ân hận như kẻ phụ tình. Nàng chỉ dám “tưởng” chứ không phai là mong, là thương, là nhớ. Bởi nàng biết hình bóng Lim Trọng rồi đây cũng sẽ chết trong lòng nàng, nàng mãi mãi sẽ chẳng còn dám nhớ đến nữa.

“Tin sương luống những rày trông mai chờ” nàng tưởng trượng Kim Trọng đang hướng về mình, đêm ngày đau đớn chờ tin mà uổng công voi ích. Nàng nhớ về Kim Trọng với một tâm trạng xót xa. Hình ảnh “Tấm son gọt rửa bao giờ cho phai” có hai cách hiểu. Tấm lòng son là tấm lòng nhớ Kim Trọng không bao giờ quên, hoặc tấm lòng son của kẻ bị vùi dập hoen ố, biết bao giờ gộ rữa hết được đau đớn khi mình là kẻ lỗi hẹn. Dù thế nào cũng khiến cho nàng đau đớn như trăm ngàn mũi kim đâm mạnh vào tim.

Sau nỗi nhớ Kim Trọng, nàng nghĩ về cha mẹ đang ngày đêm mòn mỏi chờ tin:

Xót người tựa cửa hôm mai,  Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ?  Sân Lai cách mấy nắng mưa,  Có khi gốc tử đã vừa người ôm. 

Kiều hình dung cha mẹ khi sáng khi chiều tựa cửa ngóng tin con mà xót xa. Thành ngữ “quạt nồng ấp lạnh”, điển tích “Sân Lai”, “Gốc tử” đều nói lên tâm trạng nhớ thương, tấm lòng hiếu thảo của Kiều. Nàng tưởng tượng cảnh nơi quê nhà, tất cả đã đổi thay, mà sự đổi thay lớn nhất là: cha mẹ ngày một thêm già yếu, không người phụng dưỡng. Hình ảnh “cách mấy nắng mưa” vừa nói được thời gian xa cách, vừa nói lên sức mạnh tàn phá của thời gian với cảnh vật, con người và nổi nhớ cách biệt. Bốn câu thơ khẳng đinh tấm lòng hiếu thuận cao sâu của Thúy Kiều đối với bậc sinh thành.

Kiều nhớ Kim trọng trước, sau mới nghĩ về cha mẹ. Đây là một nét bút đặc sắc, độc đáo của Nguyễn Du phù hợp với quy luật tâm lý. Sau khi Kiều bán mình để có hiếu với cha mẹ, nàng có quyền sống với những tình cảm của riêng mình. Mặt khác ,đối với tuổi trẻ, tình yêu trong tim có sức mạnh lớn lao, có thể lấn át cả lí trí. Nỗi nhớ Kim Trọng là nỗi nhớ mãnh liệt trong cả con tim và lí trí của Kiều.

Đoạn thơ thể hiện tấm lòng yêu thương hướng về người khác của Thúy Kiều. Trong cảnh ngộ ở lầu Ngưng Bích, Kiều là người đáng thương nhất, nhưng nàng đã quên cảnh ngộ của bản thân để nghĩ về Kim Trọng, nghĩ về cha mẹ. Kiều là người tình chung thuỷ, người con hiếu thảo, người có tấm lòng vị tha đáng trọng.

Nhớ về người thân yêu nơi phương xa là để làm an tinh thần vốn đang bế tắc. Thế nhưng, càng nghĩ càng thấy đau, càng nhớ càng thấy xót. Kiều trở về với thực tại phũ phàng, cô đơn, trống rỗng:

Buồn trông cửa bể chiều hôm,  Thuyền ai thấp thoáng canh buồm xa xa?  Buồn trông ngọn nước mới sa,  Hoa trôi man mác biết là về đâu?  Buồn trông nội cỏ rầu rầu,  Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.  Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,  Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

Mỗi biểu hiện của cảnh vật bên bờ biển lúc này đều thể hiện một tâm trạng và một cảnh ngộ đáng thương. Nhìn cánh buồm thấp thoáng giữa biển khơi rồi dần dần khuất bóng “càng trông” lại càng thấy buồn, nàng liên tưởng tới cuộc đời nho nhỏ bơ vơ trơ trọi trên đất khách. Bức tranh tâm trạng hòa trong bức tranh thiên nhiên vốn đơn điệu, xa cách quá khiến cho tinh thần hụt hẫng.

Nhìn những cánh hoa tàn nát trôi giữa dòng nước lũ. Nàng tự hỏi rồi nó sẽ trôi về đâu về phương trời nào mà hoàn toàn vô định. “Ngọn nước”, “hoa trôi mang mác” là nỗi buồn nhớ người yêu, xót xa cho thân phận mình như “hoa trôi trăm nẻo mà không thể tìm được điểm tựa nào. Cánh hoa ấy hay chính số phận chìm nổi không có nơi nào neo đậu của số phận nàng Kiều. Nhìn về phía trước chỉ thấy mịt mờ, không một hứa hẹn tốt đẹp nào.

Không dám nhìn xa, nàng nhìn gần hơn, gần hơn nữa và thấy “nội cỏ rầu rầu”, “chân mây”, “mặt đất”. Đó là hình ảnh của cuộc đời vô vị, tẻ nhạt, lênh đênh, vô định. Khắp chân mây mặt đất là một màu xanh u ám, rợn ngợp khiến cho lòng nàng chìm đắm trong bóng tối đáng sợ. Cuộc sống như mất hết ý nghĩa như cái sắc cỏ úa tàn kia mất dần sự sống.

Và khi nhìn thấy “gió cuốn mặt duềnh” và nghe thấy “ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi” , trận cuồng phong của biển cả bắt đầu nổi lên, gió to sóng lớn hay chính lòng đố kị ghen ghét của thiên nhiên đang bủa vây lấy nàng. Phải chăng đây là điều mà Nguyễn Du đã dự báo những tai họa khủng khiếp giáng xuống đầu nàng. Càng lo âu Kiều càng hãi hùng và ghê sợ. Cứ thế, từ nhìn đến nghe, “buồn trông” đến bốn lân trong một điệp ngữ.

Điệp ngữ “buồn trông” tạo âm hưởng trầm buồn, trở thành điệp khúc của đoạn thơ và cũng là điệp khúc của tâm trạng, thể hiện diễn biến của những cung bậc tinh tế trong tâm trạng Thuý Kiều.

Tám câu thơ tuyệt bút với nghệ thuật tả cảnh ngụ tình kết hợp với nghệ thuật điệp ngữ liên hoàn, nghệ thuật ước lệ tượng trưng cùng với việc sử dụng nhiều từ láy tượng hình, tượng thanh (thấp thoáng, xa xa, man mác, rầu rầu, ầm ầm) đã khắc họa rõ cảm giác u uất, nặng nề, bế tắc, buồn lo về thân phận của Thúy Kiều khi ở lầu Ngưng Bích. Bằng nghệ thuật ẩn dụ, hệ thống câu hỏi tu từ, các từ láy “thấp thoáng”, “xa xa”, “man mác”,”rầu rầu”,”xanh xanh”,”ầm ầm”… góp phần làm nổi bật nỗi buồn nhiều bề trong tâm trạng Kiều.

Tác giả lấy ngoại cảnh để bộc lộ tâm cảnh. Cảnh được miêu tả từ xa đến gần; màu sắc từ nhạt đến đậm; âm thanh từ tĩnh đến động; nỗi buồn từ man mác, mông lung đến lo âu, kinh sợ, dồn đến cơn bão táp của nội tâm, cực điểm của cảm xúc trong lòng Kiều. Toàn là hình ảnh về sự vô định, mong manh, sự dạt trôi, bế tắc, sự chao đảo nghiêng đổ dữ dội.

Thân phận hẩm hiu, tâm trạng bế tắc tuyệt vọng của Thúy Kiều ở lầu Ngưng Bích gợi nhớ đến hình ảnh của Vũ Nương trước dòng sông lạnh trong Chuyện người con gái Nam Xương. Khác với Thúy Kiều, Vũ Nương một lòng trung trinh nhưng bị Trương Sinh nghi oan, cho là đã thất tiết với người khác, đánh mất phẩm hạnh của người phụ nữ  trong thời gian chàng đi lính. Du đã hết lời phân giải nhưng chồng vẫn không tin, quá phẫn uất, nàng tìm đến cái chết để chứng minh mình trong sạch. Những lời tận tuyệt cuối cùng của nàng trước dòng sống thật khiến cho người ta không thể cầm được nước mắt:

“Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mỵ Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ, và xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ.”

Cái chết oan ức của Vũ Nương hay tâm trạng bế tắc, tuyệt vọng của thúy Kiều ở lầu Ngưng Bích đều là những minh chứng rõ ràng cho số phận đau thương của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Dù họ mang nhiều phẩm chất tốt đẹp đáng quý nhưng lại không có cuộc sống hạnh phúc. Họ luôn bị tước đoạt mọi thứ, bị đẩy vào bước đường cùng không lối thoát.

Đối với những người phụ nữ bình dân, thân phận của họ cũng không hạnh phúc. Bao người con gái đã chịu cảnh sống mà như chết trên cõi đời. Trẻ trung, có chồng nhưng sống như những goá phụ, thực chất họ chỉ là những đầy tớ không công, không hơn không kém. Hồ Xuân Hương trong bài thơ Bánh trôi nước đã chua xót thốt lên:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Lời thơ như vừa tự hào, vừa giễu cợt sâu cay. Mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước, Hồ Xuân Hương ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ. “Vừa trắng lại vừa tròn” là vẻ đẹp trọn vẹn, đáng trân quý. Thế mà, xã hội phong kiến tàn bạo đặt họ ở vị trí tầm thường, rẻ rúng. Bất lực, họ đành cam chịu số phận đã sắp đặt sẵn và cố giữ lấy cho mình một phẩm chất tốt đẹp đó là tấm lòng kiên định trong sáng:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

Kết bài:

Kiều ở lầu Ngưng Bích một trong những đoạn trích miêu tả đặc sắc về nội tâm nhân vật trong Truyện Kiều, đặc biệt là bằng bút pháp “tả cảnh ngụ tình”. Đoạn thơ cho thấy cảnh ngộ cô đơn buồn tủi và tấm lòng thuỷ chung, hiếu thảo của Thuý Kiều. Nỗi cô đơn, buồn tủi, chán chường và tuyệt vọng của Thúy Kiều trước nghịch cảnh cuộc đời thể hiện tấm lòng đồng cảm và xót xa của tác giả đối với người con gái vừa bước vào cánh cửa cuộc đời đã vướng phải đâu thương quá lớn. Đặc biệt là ở 8 câu thơ cuối đoạn trích, nội tâm của Thúy Kiều được khắc họa theo tâng bậc hết sức tinh tế, thể hiện nỗi bi thương, đau đớn và tuyệt vọng của nàng tước nghịch cảnh đường đời, khiến ta không ngui xót xa.

Mở bài:

Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích thể hiện rõ nhất bút pháp tả cảnh ngụ tình bậc thầy của thi hào Nguyễn Du. Với nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đặc sắc, Nguyễn Du đã khắc hoạ thành công tâm trạng bi kịch của Thuý Kiều trong những bước gian truân đầu tiên của kiếp đời lưu lạc. Những vần thơ mênh mang cứ day dứt, ám ảnh khôn nguôi, gieo vào lòng ta niềm xót xa về kiếp “hồng nhan bạc phận”.

Thân bài:

Trong đoạn thơ mở đầu, tác giả không đi ngay vào việc miêu tả tâm trạng Thuý Kiều mà gợi ra khung cảnh thiên nhiên. Bốn câu thơ đầu hoàn toàn không có sự xuất hiện của con người mà chỉ thuần tuý thiên nhiên hay chính xác hơn là thiên nhiên hiện ra dưới mắt con người và con người ẩn mình sau dòng chữ, để cho thiên nhiên tự bộc lộ tiếng nói riêng của nó. Nhân vật trữ tình ấy chính là Thuý Kiều – người đang bị giam lỏng trong lầu Ngưng Bích. Chỉ có tâm hồn nàng được tự do, thoả sức hướng ra thiên nhiên như tìm một nơi chốn neo đậu, để xoa dịu đi nỗi đau đớn nhức nhối trong lòng, để tìm cảm giác giải thoát cho tâm linh tù túng, bế tắc.

Trong tâm trạng, tâm thế ấy, Thuý Kiều hướng tầm mắt về thiên nhiên và sững sờ khi bắt gặp một bức tranh đẹp mê hồn:

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung.

Khung cảnh như thực mà như mơ. Mơ là bởi “vẻ non xa” kia như một miền xa thẳm mịt mờ sương khói. Thực là bởi “tấm trăng gần”, như có thể đưa tay ra là với được. Vầng trăng ấy đã thân thuộc biết bao với Kiều. Cách đó không lâu người đã đến với trăng như tìm một chứng nhân cho tình yêu vĩnh cửu:

Vầng trăng vằng vặc giữa trời, Đinh ninh hai mặt một lời song song.

Giờ đây, ở cái nơi “Chân trời góc bể bơ vơ” thật bất ngờ, trăng đã tự tìm đến với người lẻ loi làm bầu bạn. Vầng trăng vô tri mà rất đỗi thuỷ chung ! Trong cảnh ngộ Kiều bị dồn vào thế chân tường, trăng đã đến bên nàng. Sự xuất hiện của trăng tựa như một chỗ dựa tâm linh nâng đỡ Kiều. Từ điểm tựa ấy, Thuý Kiều hướng tầm mắt ra thiên nhiên, để cảm nhận rõ hơn thân phận, tình cảnh lẻ loi của mình:

Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia.

Nhịp thơ đều đều, trầm bổng mà không hề đơn điệu, tạo cảm giác da diết, buồn thương. Nỗi niềm ấy chất chứa trong trái tim Kiều, được Nguyễn Du gói gọn trong từ “bẽ bàng”:

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya

“Bẽ bàng” là tâm trạng của con người cảm thấy hổ thẹn vì lâm vào cảnh éo le. Cảnh ngộ của Kiều chính là đang trong những cung bậc cảm xúc ấy. Hổ thẹn vì phụ lời thề ước với chàng Kim, vì đang ở chốn lầu xanh nhớp nhơ, vì số phận ngang trái trớ trêu,… Trong tình cảnh ấy, thiên nhiên như cũng thấu nỗi niềm của thân phận lỡ làng, nhẹ nhàng đến bên nàng như một điểm tựa tinh thần, hoà cùng khúc nhạc sầu thương:

Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.

Tình và cảnh tưởng chừng như tách biệt trong hai vế của câu thơ bởi từ “chia” nhưng thực ra là sự đồng điệu, thấu nhập tuyệt đối: cảnh chứa tình và tình phổ buồn vào cảnh. Vì thế mà nhìn cảnh, bao cung bậc sầu thương của Kiều mới được bộc lộ:

Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, Tin sương luống những rày trông mai chờ.

Tại sao tâm trí Kiều lại hướng về Kim Trọng đầu tiên mà không phải là cha mẹ ? Nếu có ai vì điều này mà trách Kiều là bất hiếu thì thật là chưa hiểu nàng. Kiều hướng đến chàng Kim trước nhất vì vầng trăng trực diện đang gợi lòng người nhớ về cảnh cũ của đêm thề nguyền. Chính cảnh ấy đã gợi lòng người thiếu nữ nhớ về tình yêu. Hơn nữa, Kiều đã bán mình chuộc cha nên đối với song thân, cảm giác tội lỗi đã vơi đi ít nhiều. Còn đối với Kim Trọng, Kiều là người bội ước, là kẻ phá vỡ lời thề sắt son hôm nào. Điều đó khiến trái tim thiếu nữ lần đầu sống trong tình yêu luôn khắc khoải hình bóng tình nhân: “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng”. Nỗi niềm nhớ thương da diết hoà cùng bức tranh cảnh càng khiến cho lòng người đau đớn khôn khuây. Càng đau vì nhớ người, vì sự khắc khoải ngóng trông của người yêu, Kiều càng cảm thương cho thân phận “bẽ bàng” của mình:

Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.

Có sự đối lập về ý giữa “Tin sương luống những rày trông mai chờ” và “Bên trời góc bể bơ vơ”, sự ngóng trông trong mòn mỏi, vô vọng một người nơi xa xăm, mịt mù vô định. Kiểu tự ý thức được cảnh ngộ của mình, nên nỗi đau càng như xé gan ruột. Nhưng chính trong niềm đau ấy, ta nhận ra ở người con gái bé nhỏ mà kiên trinh ấy những phẩm chất cao quý:

Tấm son gột rửa bao giờ cho phai.

Một câu hỏi đồng thời cũng là lời khẳng định đinh ninh về tấm lòng sắt son đối với người yêu của Kiều. Ta còn nhận ra trong lời tự thán ấy dư vị chua xót – sự chua xót của bi kịch khi phải sống trong kiếp bơ vơ, nơi “bên trời góc bể’’ mà nỗi lòng nhớ nhung cứ vẫn vít khôn khuây.

Nỗi đau nối tiếp nỗi đau. Nhớ về Kim Trọng trong sự xót xa, bẽ bàng, Kiều hướng tới cha mẹ trong nỗi nhớ, niềm thương:

Xót người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm.

Bán mình chuộc cha, lâm vào tình cảnh “bẽ bàng”, Kiều vẫn một lòng lo cho song thân. Nỗi lo song hành với cảm giác xót xa của một người con hiếu thảo không thể chăm sóc cha mẹ lúc già yếu. Cảm thương và trân trọng biết bao trước một nàng Kiều với những tình cảm cao đẹp. Trong cảnh ngộ như vậy, đáng ra Kiều phải lo cho bản thân mình trước, xót xa cho số kiếp mình đầu tiên, nhưng nàng lại hướng tới người yêu và cha mẹ trong sự khắc khoải, day dứt. Đó chính là vẻ đẹp tâm hồn của người con gái “sắc tài” ấy.

Sau nỗi nhớ là niềm đau, nỗi buồn tê tái khi chợt thức nhận về hoàn cảnh hiện tại của mình. Những tháng ngày bão tố, sóng gió vừa qua, chặng đường phía trước mịt mờ, đầy chông gai ! Bao bất hạnh, bao xót xa bủa vây, xiết chặt hồn Kiều:

Buồn trông cửa bể chiều hôm, (…) Âm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

Tám câu thơ chất chứa nỗi buồn đau tê tái, sự hoang mang lo sợ. Điệp từ “buồn trông” lặp lại bốn lần ở những câu thơ lục vừa diễn tả trọn vẹn tâm thế của Kiều trong tình cảnh ấy vừa góp phần tạo nên âm hưởng, nhịp điệu da diết cho toàn đoạn thơ. Trong cảnh ngộ đơn độc, bơ vơ nơi chân trời, góc bể, Thuý Kiều đã tìm đến với thiên nhiên như một người bạn tri âm, một điểm tựa tinh thần. Thiên nhiên đến với nàng để sẻ chia, để sát cánh. Vì vậy mà dưới con mắt của Kiều, mỗi hình ảnh thiên nhiên lại gợi ra biết bao chua xót về thân phận bơ vơ, về số kiếp bất hạnh:

Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ?

Cánh buồm thấp thoáng, như thực như ảo giữa “cửa bể chiều hôm” gợi ra hành trình lưu lạc, nổi chìm của Kiều. Khung cảnh chiều hôm gợi nhớ, gợi sầu cho kẻ li hương. Cánh buồm “thấp thoáng” vô định cộng hưởng kì lạ với tâm trạng của nàng trước lầu Ngưng Bích. Thân phận nàng giờ đây đâu khác gì cánh hoa, lắt lay trước sóng gió cuộc đời:

Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu ?

Câu hỏi này cũng là lời tự vấn, tự thương cho thân phận mình của Kiều. Giữa đời nước vô định, cánh hoa mong manh biết bao trước sóng dập gió vùi, như thân phận người con gái chuẩn bị bước vào cuộc hành trình đằng đẵng của số kiếp đoạn trường, oan khổ lưu li. Người con gái “Sắc dành đòi một tài đành hoạ hai” ấy phải chịu kiếp “cỏ nội hoa hèn” bạc bẽo, sầu đau:

Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.

Nội cỏ mang tâm trạng “rầu rầu“, héo úa, cô đơn, lạc lõng giữa “chân mây“, “mặt đất” hay là thân phận của Kiều giữa mênh mông cuộc đời:

Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

Cả thiên nhiên vắng lặng hoà theo tâm hồn lạnh lẽo, cô đơn, hoang mang lo sợ của Kiều. Thanh âm duy nhất vang vọng lại là tiếng sóng “ầm ầm”, như nói lên nỗi lo âu, khiếp sợ của Kiều.

Tám dòng thơ chất chứa tâm trạng. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình của đại thi hào Nguyễn Du đã đạt đến độ tuyệt bút. Mỗi hình ảnh, mỗi yếu tố ngoại cảnh đều như một ẩn dụ cho tâm trạng khổ đau và cảnh ngộ ngang trái của Kiều. Nàng đang ngập chìm trong bể khổ trầm luân. Hệ thống từ láy được tác giả sử dụng đắc địa đã tạo nên cho đoạn thơ âm hưởng hắt hiu, trầm buồn, diễn tả tinh tế tâm trạng của Kiều.

Kết bài:

Kiều ở lầu Ngưng Bích là một trong những đoạn trích đặc sắc nhất của Truyện Kiều. Từ bức tranh cảnh, Nguyễn Du đã thổi hồn vào đó, xây dựng nên chân dung tâm hồn của Kiều trong cơn bĩ cực, từ đó mang đến cho người đọc những cảm xúc chân thành, xúc động trước một cô Kiều tài hoa mà bạc phận có tâm hồn cao quý. Nhà thơ Chế Lan Viên đã từng xúc động thốt lên:

Chạnh thương cô Kiều như đời dân tộc Sắc tài sao mà lắm truân chuyên.

(Chế Lan Viên – Đọc “Kiều”)

Tình cảm của nhà thơ cũng là tiếng lòng chung của triệu triệu trái tim những người đã, đang và sẽ thổn thức cùng Kiều.

Mở bài:

Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” là một trong những đoạn thơ miêu tả tâm lý xuất sắc nhất của “Truyện Kiều”. Mã Giám Sinh lừa cưới Kiều về làm vợ thiếp nhưng thực chất mua nàng về làm kĩ nữ ở thanh lâu . Biết sự thật đau đớn ấy, Kiều đã rút dao tự tử. Tú Bà sợ “vốn liếng đi đời nhà ma” nên đưa nàng ra ở lầu Ngưng Bích đe thực hiện âm mưu mới.

Thân bài:

Quang cảnh lầu Ngưng Bích:

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuân Vẻ non xa, tấm trăng gần ở chung Bốn bề bát ngát xa trông Cát vàng cồn nọ, bụi hồng dặm kia 

Phong cảnh rất hữu tình, thơ mộng: Cảnh được mở ra ba chiều, vừa có chiều xa, chiều cao, chiều rộng: “non xa”, “trăng gần ”, “cát vàng cồn nọ “, “bụi hồng dặm kia”. Nghệ thuật liệt kê, đối lập tương phản “non xa”/”trăng gần”, đảo ngữ, từ láy “bát ngát”, gợi không gian rợn ngợp, vắng lặng không một bóng người. Đối diện với cảnh ấy, Kiều cảm thấy trống trải cô đơn.

Cảnh hoang vắng, rợn ngợp, nhuốm màu tâm trạng: Khung cảnh mênh mông “bát  ngát xa trông” nhưng lại thiếu vắng hơi ấm của con người. Chỉ có một mình Kiều cô độc, ngày đêm đối diện với chính mình. Bút pháp chấm phá đặc sắc, khung cảnh làm nền cho Kiều thổ lộ tâm tình. Thiên nhiên rộng lớn mà con người nhỏ bé, đơn côi

Tâm trạng của nàng Kiều:

Đau buồn vì cảnh ngộ bị đây vào chốn lẩu xanh, đau buồn vì bị giam giữa cô độc trước lầu Ngưng Bích hoang văng:

Bẽ bàng mây sớm đèn khuya Nửa tình, nủa cảnh, như chia tấm lòng 

Bẽ bàng: Sự xấu hổ tủi thẹn với đèn khuya, mây sớm, với lòng mình và những người thân yêu, nỗi buồn đau không người chia sẻ.

Chia tấm lòng: Sự ngổn ngang của tâm trạng không biết đi đâu về đâu.

Nỗi nhớ Kim Trọng da diết trong lòng:

Tưởng người dưới nguyệt chén đồng Tin sương luống những rày trông mai chờ Bên trời góc bể bờ vơ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai? 

Nhớ về đêm trăng thề hẹn: “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng”. Nàng còn hình dung cảnh Kim Trọng đợi chờ tin nàng ờ quê nhà mà thấp thỏm không yên.

Câu thơ là một câu hỏi tu từ thể hiện sự dằn vặt đau khổ của nàng khi phải chia li với Kim Trọng. Dù có li biệt nhưng tình cảm của nàng đối với Kim Trọng vẫn thủy chung son sắt. “Tấm lòng son” ấy bất biến trước không gian và thời gian. Trong bi kịch tình yêu, Thúy Kiều có nỗi đau về nhân phẩm.

Nỗi nhớ cha mẹ đau đáu khôn ngui:

Xót người tựa cửa hôm mai Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ? Sân Lai cách mấy nắng mưa? Có khi gốc tử đã vừa người ôm 

Xót thương cảnh ngộ cha mẹ ngày ngày tựa cửa ngóng trông. Lo lắng cho cha mẹ tuổi già sức yếu, mình lại ở xa không làm tròn bổn phận của người con. Tâm hồn cao đẹp của nàng luôn luôn lo nghĩ cho người khác trong lúc bản thân mình đang tan nát và đớn đau.

Ở đây, Nguyễn Du đã miêu tả khách quan tâm trạng của Thúy Kiều vượt qua những định kiến của tư tưởng phong kiến: đặt chữ tình trước chữ hiếu. Trong cảnh ngộ khi ở lầu Ngưng Bích, Kiều là người đáng thương nhất nhưng nàng vẫn quên mình để nghĩ đến người yêu, nghĩ đến cha mẹ.Qua đó chứng tỏ Kiều là con người thủy chung hiếu nghĩa, đáng trân trọng.

Tâm trạng của Kiều khi nghĩ về thực tại phũ phàng:

Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ dầu dầu Chân mây mặt đất một màu xanh xanh Buồn trông gió cuốn mặt duềnh Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

Cánh buồm thấp thoáng lúc ẩn lúc hiện nơi cửa bể chiều hôm gợi hành trình lưu lạc mờ mịt không biết đâu là bến bờ. Cánh hoa trôi man mác trên ngọn nước mới sa gợi thân phận nhỏ bé, mỏng manh, lênh đênh trôi dạt trên dòng đời vô định không biết đi đâu về đâu. Nội cỏ rầu rầu trải rộng nơi chân mây mặt đất gợi cuộc sống úa tàn, bi thương, vô vọng kéo dài không biết đến bao giờ. Hình ảnh “gió cuốn mặt duềnh” và âm thanh ầm ầm của tiếng sóng “kêu quanh ghế ngồi”gợi tâm trạng lo sợ hãi hùng như báo trước,chỉ ngay sau lúc này, dông bão của số phận sẽ nổi lên, xô đẩy, vùi dập cuộc đời Kiều.

Đây là tâm cảnh chứ không phải là ngoại cảnh, mỗi cảnh có một nét riêng nhưng đều là diễn tả một khía cạnh trong tâm trạng của nàng Kiều, cảnh nhuộm màu tê tái: cảnh buồm nhỏ phía trời xa xăm vô định, cánh hoa lìa cành tan tác không biết đi đâu về đâu, những ngọn cỏ phai tàn héo úa và mặt duềnh cuộn sóng hãi hùng.

Mỗi câu thơ đều mở đầu bàng điệp từ “Buồn trông”: nỗi buồn bủa vây từ phía bao trùm lên cả không gian. Các cặp từ láy: xa xa, thấp thoáng, man mác, rầu rầu, xanh xanh, ầm ầm … xô đẩy nhau như những con sóng tâm tư cuộn trào lên trong lòng người. Hình ảnh tăng tiến càng lúc càng dữ dội. Đặc biệt là 8 câu cuối tiếng sóng ở đây không vỗ, không đập mà kêu, không đến từ một phía mà từ nhiều phía, không một kẻ hở nào. “Kêu quanh” gợi lên sự hãi hùng, sự dự báo về cuộc đời đầy sóng gió đang chờ đợi nàng Kiều ở phía trước.

Bằng nghệ thuật ẩn dụ, hệ thống câu hỏi tu từ, các từ láy “thấp thoáng”, “xa xa”, “man mác”,“rầu rầu”,”xanh xanh”,”ầm ầm”… góp phần làm nổi bật nỗi buồn nhiều bề trong tâm trạng Kiều. Tác giả lấy ngoại cảnh để bộc lộ tâm cảnh. Cảnh được miêu tả từ xa đến gần; màu sắc từ nhạt đến đậm; âm thanh từ tĩnh đến động; nỗi buồn từ man mác, mông lung đến lo âu, kinh sợ, dồn đến cơn bão táp của nội tâm, cực điểm của cảm xúc trong lòng Kiều.

Kết bài:

Với đoạn thơ “Kiều ở lầu Ngưng Bích”, Nguyễn Du đã đạt đến trình độ biện chứng tâm hồn. Nhà thơ thấu hiểu con người đến tận thẳm sâu tiềm thức, làm lộ rõ sự vận động bên trong tâm hồn đớn đau, khổ nhục của Thúy Kiều rong những ngày đầu lưu lạc phải chịu nhiều khổ nhục, đắng cay. Lời thơ xiết mạnh vào từng giác quan người đọc, khiến người đọc càng thêm cảm thương cho số kiếp bèo dạt mây trôi của thiếu nữ tài sắc vẹn toàn mà bất hạnh, từ đó làm toát lên tấm lòng cảm thương vô hạn của tác giả đối với kiếp người nhỏ bé trong xã hội phong kiến vốn tồn tại nhiều bất công.

Kiều ở lầu Ngưng Bích

Trước lầu Ngưng Bích khoá xuânVẻ non xa tấm trăng gần ở chungBốn bề bát ngát xa trôngCát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kiaBẽ bàng mây sớm đèn khuyaNửa tình nửa cảnh như chia tấm lòngTưởng người dưới nguyệt chén đồngTin sương luống những rày trong mai chờBên trời góc bể bơ vơTấm son gột rửa bao giờ cho phaiXót người tựa cửa hôm maiQuạt nồng ấp lạnh những ai đó giờSân Lai cách mấy nắng mưaCó khi gốc tử đã vừa người ômBuồn trông cửa bể chiều hômThuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xaBuồn trông ngọn nước mới saHoa trôi man mác biết là về đâuBuồn trông nội cỏ rầu rầuChân mây mặt đất một màu xanh xanhBuồn trông gió cuốn mặt duềnhẦm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Kiến thức bài Kiều ở lầu Ngưng Bích

Tìm hiểu chung

Vị trí đoạn trích

– Nằm ở phần thứ hai “Gia biến và lưu lạc”. Sau khi biết mình bị lừa vào chốn lầu xanh, Kiều uất ức định tự vẫn. Tứ Bà sợ mất vốn, bèn lựa lời khuyên giải, dụ dỗ. Mụ vờ chăm sóc, thuốc thang, hứa hẹn khi nàng bình phục,sẽ gả cho người tử tế; rồi đưa Kiều ra giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, đợi thực hiện âm mưu mới. Sau đoạn này là việc Kiều bị Sở Khanh lừa và phải chấp nhận làm gái lầu xanh.

Đoạn trích nằm giữa hai biến cố đau xót. Đây là những biến cố giúp ta hiểu những bàng hoàng tê tái và sự lo âu về tương lại của nàng Kiều.

Bố cục đoạn trích:

– Sáu câu đầu: Hoàn cảnh cô đơn, cay đắng xót xa của Kiều

– Tám câu tiếp: Nỗi thương nhớ Kim Trọng và cha mẹ của Kiều

– Tám câu cuối: Tâm trạng đau buồn, âu lo của Kiều qua cách nhìn cảnh vật.

Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích

Hoàn cảnh cô đơn, cay đắng xót xa của Kiều.

– Sáu câu thơ đầu gợi tả cảnh thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích với không gian, thời gian.

– Không gian nghệ thuật được miêu tả dưới con mắt nhìn của Thúy Kiều:

+ Lầu Ngưng Bích là nơi Kiều bị giam lỏng. Hai chữ “khóa xuân” đã nói lên điều đó.

+ Cảnh đẹp nhưng mênh mông, hoang vắng và lạnh lẽo:

– Ngước nhìn xa xa, chỉ thấy dãy núi mờ nhạt.

– Nhìn lên trời cao chỉ có “tấm trăng gần”. → Thời gian chiều tối, gợi buồn.

– Xa hơn nữa, nhìn ra “bốn bề bát ngát xa trông” là những cát vàng cồn nọ nối tiếp nhau cùng với bụi hồng trên dặm dài thăm thẳm.

– Nàng đau đớn, tủi nhục cho thân phận của mình:

Bẽ bàng mây sớm đèn khuyaNửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng

+ Cụm từ “mây sớm đèn khuya” gợi thời gian tuần hoàn khép kín, quanh đi quẩn lại hết “mây sớm” lại “đèn khuya”. Thời gian cứ thế trôi đi, rồi lặp lại, Kiều thấy tuyệt vọng với tâm trạng cô đơn, buồn tủi, hổ thẹn đến “bẽ bàng”.

+ Bốn chữ “như chia tấm lòng” diễn tả nỗi niềm chua xót, nỗi lòng tan nát của Kiều.

Nỗi thương nhớ Kim Trọng và cha mẹ của Kiều.

Chính trong hoàn cảnh cô đơn nơi đất khách quê người, tâm trạng của Kiều chuyển từ buồn sang nhớ. Kiều nhớ người yêu, nhớ cha mẹ. Nỗi nhớ ấy được Nguyễn Du miêu tả xúc động bằng những lời độc thoại nội tâm của chính nhân vật.

– Trước hết, Kiều nhớ đến Kim Trọng bởi trong cơn gia biến, Kiều đã phải hi sinh mối tình đầu đẹp đẽ để cứu gia đình, Kiều đã phần nào “đền ơn sinh thành” cho cha mẹ. Vì thế trong lòng Kiều, Kim Trọng là người mất mát nhiều nhất, nỗi đau ấy cứ vò xé tâm can Kiều khiến Kiều luôn nghĩ đến Kim Trọng.

+ Nàng nhớ đến cảnh mình cùng Kim Trọng uống rượu thề nguyền dưới ánh trăng. Chữ “tưởng” ở đây có thể xem là một nhãn tự. Nguyễn Du không dùng chữ “nhớ” mà dùng chữ “tưởng”.”Tưởng” vừa là nhớ, vừa là hình dung, tưởng tượng ra người mình yêu.

+ Thúy Kiều như tưởng tượng thấy, ở nơi xa kia, người yêu cũng đang hướng về mình, đang ngày đêm đau đáu chờ tin nàng: “Tin sương luống những rày trông mai chờ”.

+ Rồi bất chợt, nàng liên tưởng đến thân phận “bên trời góc biển bơ vơ” của mình. Kiều băn khoăn tự hỏi: “Tấm son gột rửa bao giờ cho phai”:

– Câu thơ muốn nói tới tấm lòng son của Kiều, tấm lòng nhớ thương Kim Trọng sẽ không bao giờ phai mờ, nguôi quên dù cho có gặp nhiều trắc trở trong đường đời.

– Câu thơ còn gợi ra một cách hiểu nữa: Tấm lòng son trong trắng của Kiều bị những kẻ như Tú Bà, Mã Giám Sinh làm cho dập vùi, hoen ố,biết bao giờ mới gột rửa được?

→ Trong bi kịch tình yêu, Thúy Kiều có nỗi đau về nhân phẩm.

– Nhớ người yêu, Kiều cũng xót xa nghĩ đến cha mẹ:

+ Chữ “xót” diễn tả tấm lòng Kiều dành cho đấng sinh thành:

– Nàng lo lắng xót xa nghĩ đến hình bóng tội nghiệp của cha mẹ, khi sáng sớm, lúc chiều hôm tựa cửa ngóng tin con, hay mong chờ con đến đỡ đần

– Nàng lo lắng không biết giờ đây ai là người chăm sóc cha mẹ khi thời tiết đổi thay.– Nàng xót xa khi cha mẹ ngày một thêm già yêu mà mình không được ở bên cạnh để phụng dưỡng.

→ Tác giả đã sử dụng các thành ngữ “rày trông mai chờ”, “quạt nồng ấp lạnh”, “cách mấy nắng mưa” và các điển tích, điển cố “sân Lai,gốc Tử”để nói lên tâm trạng nhớ thương, lo lắng và tấm lòng hiếu thảo của Kiều dành cho cha mẹ.

⇒ Ở đây, Nguyễn Du đã miêu tả khách quan tâm trạng của Thúy Kiều vượt qua những định kiến của tư tưởng phong kiến: đặt chữ tình trước chữ hiếu.Trong cảnh ngộ khi ở lầu Ngưng Bích, Kiều là người đáng thương nhất nhưng nàng vẫn quên mình để nghĩ đến người yêu, nghĩ đến cha mẹ.Qua đó chứng tỏ Kiều là con người thủy chung hiếu nghĩa, đáng trân trọng.

Tâm trạng đau buồn, lo âu của Kiều qua cách nhìn cảnh vật.

– Điệp ngữ “buồn trông” được lặp lại 4 lần tạo âm hưởng trầm buồn, trở thành điệp khúc diễn tả nỗi buồn đang dâng lên lớp lớp trong lòng Kiều. Cảnh vật thiên nhiên qua con mắt của Kiều gợi nỗi buồn da diết:

+ Cánh buồm thấp thoáng lúc ẩn lúc hiện nơi cửa bể chiều hôm gợi hành trình lưu lạc mờ mịt không biết đâu là bến bờ.

+ Cánh hoa trôi man mác trên ngọn nước mới sa gợi thân phận nhỏ bé, mỏng manh, lênh đênh trôi dạt trên dòng đời vô định không biết đi đâu về đâu.

+ Nội cỏ rầu rầu trải rộng nơi chân mây mặt đất gợi cuộc sống úa tàn, bi thương, vô vọng kéo dài không biết đến bao giờ.

+ Hình ảnh “gió cuốn mặt duềnh” và âm thanh ầm ầm của tiếng sóng “kêu quanh ghế ngồi” gợi tâm trạng lo sợ hãi hùng như báo trước,chỉ ngay sau lúc này, dông bão của số phận sẽ nổi lên, xô đẩy, vùi dập cuộc đời Kiều.

⇒ Bằng nghệ thuật ẩn dụ, hệ thống câu hỏi tu từ, các từ láy “thấp thoáng”, “xa xa”, “man mác”,”rầu rầu”,”xanh xanh”,”ầm ầm”… góp phần làm nổi bật nỗi buồn nhiều bề trong tâm trạng Kiều. Tác giả lấy ngoại cảnh để bộc lộ tâm cảnh. Cảnh được miêu tả từ xa đến gần; màu sắc từ nhạt đến đậm; âm thanh từ tĩnh đến động; nỗi buồn từ man mác, mông lung đến lo âu, kinh sợ, dồn đến cơn bão táp của nội tâm, cực điểm của cảm xúc trong lòng Kiều. Toàn là hình ảnh về sự vô định, mong manh, sự dạt trôi, bế tắc, sự chao đảo nghiêng đổ dữ dội. Lúc này, Kiều trở nên tuyệt vọng,yếu đuối nhất, vì thế nàng đã mắc lừa Sở Khanh để rồi dấn thân vào cuộc đời ô nhục.

Nội dung và nghệ thuật

Nội dung: Nỗi buồn nhớ sâu sắc của Kiều khi ở lầu Ngưng Bích chính là tâm trạng cô đơn lẻ loi, ngổn ngang nhiều mối, đau đớn vì phải dứt bỏ mối tình với chàng Kim, xót thương cha mẹ đơn côi, tương lai vô định.

Nghệ thuật: Bút phát miêu tả tài tình (tả cảnh ngụ tình), khắc hoạ tâm lý nhân vật, ngôn ngữ độc thoại, điệp ngữ liên hoàn, đối xứng, hình ảnh ẩn dụ.

Sơ đồ tư duy Kiều ở lầu Ngưng bích

Đọc hiểu bài Kiều ở lầu Ngưng Bích

– Đặc điểm của không gian trước lầu Ngưng Bích (chú ý không gian mở ra theo chiều rộng, chiều xa, chiều cao qua cái nhìn của nhân vật).

– Thời gian qua cảm nhận của Thúy Kiều (chú ý hình ảnh trăng, “mây sớm đèn khuya”).

– Qua khung cảnh thiên nhiên có thể thấy Thúy Kiều đang ở trong hoàn cảnh, tâm trạng như thế nào? Từ ngữ nào góp phần diễn tả hoàn cảnh và tâm trạng ấy?

Câu 2. Tám câu thơ tiếp theo trực tiếp nói lên nỗi nhớ thương của Kiều.

a) Trong cảnh ngộ của mình nàng đã nhớ tới ai? Nàng nhớ ai trước, ai sau? Nhớ như thế có hợp lí không, vì sao?

b) Cùng là nỗi nhớ nhưng lại là cách nhớ khác nhau với những lí do khác nhau nên thể hiện cũng khác nhau. Em hãy phân tích việc dùng từ ngữ, hình ảnh của tác giả để làm sáng tỏ điều đó.

c) Em có nhận xét gì về tấm lòng Thúy Kiều qua nỗi nhớ thương của nàng?

Câu 3. Tám câu thơ cuối miêu tả cảnh vật qua tâm trạng.

a) Cảnh là thực hay hư? Mỗi cảnh vật có nét riêng đồng thời lại có nét chung để diễn tả tâm trạng Kiều. Em hãy phân tích và chứng minh điều đó.

b) Em có nhận xét gì về cách dùng điệp ngữ của Nguyễn Du trong tám câu thơ cuối? Cách dùng điệp ngữ ấy góp phần diễn tả tâm trạng như thế nào?

Trả lời

Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Trong sáu câu thơ đầu, khung cảnh thiên nhiên trước lầu Ngưng Bích với không gian, thời gian được nhìn qua con mắt của nhân vật, bộc lộ hoàn cảnh tâm trạng cô đơn, tội nghiệp của Thuý Kiều:

– Kiều bị giam lỏng trong lầu Ngưng Bích: khoá xuân

– Vẻ mênh mông, chống chếnh của không gian tô đậm tình cảnh cô đơn, trơ trọi của Kiều: non xa, trăng gần, bốn bề bát ngát, xa trông, non xa, trăng gần… Đúng là: Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng.

– Hình ảnh trăng, mây sớm đèn khuya biểu đạt sự quay vòng của thời gian. Cùng với những hình ảnh gợi tả không gian, sự tuần hoàn đều đặn của thời gian càng nhấn đậm thêm tình cảnh cô đơn, buồn bã của Kiều.

Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Tám câu thơ tiếp theo trực tiếp nói lên nỗi nhớ thương của Kiều. Đầu tiên Kiều nhớ tới Kim Trọng. Điều này vừa phù hợp quy luật tâm lý (những người trẻ tuổi bao giờ cũng nhớ người yêu trước), vừa thể hiện sự tinh tế của ngòi bút Nguyễn Du. Nhớ Kim Trọng, nàng nhớ lời thề ước dưới trăng, thương chàng Kim Trọng đêm ngày đau đáu trông chờ uổng công vô ích.

Tiếp đó, Nàng nhớ đến cha mẹ. Nàng thương xót cha mẹ già yêu mà nàng không được chăm sóc. Nàng tưởng tượng cảnh nơi quê nhà tất cả đã đổi thay mà sự đổi thay lớn nhất là cha mẹ ngày một thêm già yếu. Lần nào khi nhớ về cha mẹ, Kiều cũng “nhớ ơn chín chữ cao sâu” và luôn ân hận mình đã phụ công sinh thành, phụ công nuôi dạy con cái của cha mẹ. Cũng là nỗi nhớ nhưng cách nhớ lại khác nhau với những lí do khác nhau nên cách thể hiện cũng khác nhau.

Trong cảnh ngộ ở lầu Ngưng Bích, Kiều là người đáng thương nhất. Nhưng nàng đã quên cảnh ngộ bản thân để nghĩ về Kim Trọng, nghĩ về cha mẹ. Những suy nghĩ này cho thấy Kiều là người tình chung thuỷ, người con hiếu thảo, người phụ nữ có tấm lòng vị tha đáng trọng.

Câu 3 (trang 96 SGK Ngữ văn 9 tập 1)

Ở tám câu thơ cuối đoạn trích, Nguyễn Du đã cho thấy một bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc. Cảnh vật được miêu tả qua tâm trạng, tâm trạng nhuốm lên cảnh vật, cảnh vật thể hiện tâm trạng:

– Sắc thái của bức tranh thiên nhiên thể hiện từng trạng thái tình cảm của Thuý Kiều:

+ Nhớ thương cha mẹ, quê hương, cảnh vật là:

Buồn trông cửa bể chiều hôm,Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa.

+ Nhớ người yêu, xót xa cho tình duyên lỡ dở, thì cảnh là:

Buồn trông ngọn nước mới sa,Hoa trôi man mác biết là về đâu.

+ Buồn tủi, đau đớn cho thân mình, thì cảnh là:

Buồn trông gió cuốn mặt duềnh,Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.

Như vậy, từng chi tiết, hình ảnh khung cảnh thiên nhiên đều mang đậm trạng thái tình cảm của Thuý Kiều. Mỗi cảnh là mỗi tình, song tất cả đều buồn thương, đúng là: “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”.

– Cụm từ “Buồn trông” lặp lại bốn lần trong tám câu thơ như những đợt sóng lòng trùng điệp, càng khiến nỗi buồn dằng dặc, mênh mông, kết hợp với cái nhìn từ xa đến gần, thu hẹp dần vào nội cảm con người để đến cuối đoạn thì tâm trạng cô đơn, sầu nhớ, cảm giác đau đớn trào lên. Sóng gió nổi lên như sự báo về những đau khổ ê chề rồi đây sẽ xảy ra đối với Kiều, là dự cảm cho một đoạn đời “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần.”

Thế nào là nghệ thuật tả cảnh ngụ tình? Phân tích nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong tám câu thơ cuối (“Buồn trông cửa bể chiều hôm… Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi”).

– Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình là mượn cảnh vật để gửi gắm tâm trạng. Cảnh không đơn thuần là bức tranh thiên nhiên mà còn là bức tranh tâm trạng. Cảnh ở đây là phương tiện miêu tả còn tâm trạng là mục đích miêu tả.

– Phân tích nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong tám câu thơ cuối:

Tám câu thơ cuối trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” thể hiện tâm trạng buồn lo của Kiều qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. Trước hết là hình ảnh thuyền ai thấp thoáng nơi cửa bể chiều hô, gợi thân phận nhỏ bé, chìm nổi vô định, gợi nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương và khát khao sum họp gia đình của Kiều. Hình ảnh ngọn nước, hoa trôi man mác giữa dòng gợi nỗi buồn về số phận trôi nổi, lênh đênh, không biết đi đâu về đâu. Rồi tiếp đến là hình ảnh nội cỏ rầu rầu giữa Chân mây mặt đất một mầu xanh xanh gợi tả tâm trạng bi thương về một tương lai mờ mịt. Nhìn ra phía này thấy buồn, ngoảnh mặt sang phía khác lại càng buồn hơn và dường như nỗi buồn càng lúc càng tăng, càng dồn dập. Âm thanh dữ dội của thiên nhiên với gió cuốn mặt duyền , ầm ầm tiếng sóng cho thấy tâm trạng lo sợ hãi hùng trước những tai hoạ đang rình rập nàng. Cảnh được nhìn từ xa đến gần, màu sắc từ nhạt đến đậm, âm thanh từ tĩnh đến động, nỗi buồn man mác, mông lung đến lo âu kinh sợ. Cách sử dụng ngôn ngữ độc thoại, câu hỏi tu từ và điệp ngữ buồn trông đứng đầu câu lục như đem lại cho đoạn thơ nhịp điệu chậm rãi, âm hưởng trầm lắng, như khắc sâu nỗi buồn dằng dặc, triền miên, chồng chất kéo dài như những lớp sóng trào đang dồn dập, tới tấp xô đến cuộc đời Kiều. Đoạn thơ như một dự báo về chuỗi ngày khủng khiếp, đau thương chờ đợi Kiều ở phía trước.

Các câu hỏi về bài Kiều ở lầu Ngưng Bích thường gặp

– Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích nằm ở phần nào của truyện Kiều?

Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích nằm ở phần Gia biến và lưu lạc của truyện Kiều

– Nêu tác dụng của các từ láy trong 8 câu thơ của đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”

Các từ láy “xa xa”, xa xa, man mác, rầu rầu, xanh xanh đã góp phần diễn tả tâm trạng buồn, cô đơn, tăng dần của nàng Kiều. Chọn những hình ảnh có thực nhưng Nguyễn Du đã miêu tả bằng những đường nét tinh tế. Khung cảnh thiên nhiên làm nền cho hoạt động nội tâm của nhân vật.Cảnh lầu Ngưng Bích được nhìn qua tâm trạng Kiều. Cảnh từ xa đến gần, màu sắc từ nhạt đến đậm, âm thanh từ tĩnh đến động, nỗi buồn từ man mác, mông lung đến lo âu, kinh sợ. Từ đó, càng tô đậm sự cô đơn, thân phận trôi nổi vô định, buồn thương xót xa lẫn bàng hoàng lo sợ trước những tai hoạ đang vây bủa, vùi dập Kiều. Nó như đang dự báo tương lai khủng khiếp đang đợi nàng.

– Giải nghĩa của từ “chén đồng” trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích

Từ “chén đồng” nghĩa là chén rượu thề nguyền, đồng lòng, đồng dạ mà Kiều và Kim Trọng đã uống dưới ánh trăng vằng vặc.

– Những điển cố như Sân Lai, gốc tử, quạt nồng ấp lạnh được sử dụng trong Kiều ở lầu Ngưng Bích nhằm mục đích gì?

Những điển cố như Sân Lai, gốc tử, quạt nồng ấp lạnh được sử dụng trong Kiều ở lầu Ngưng Bích nhằm mục đích Nói đến sự thương nhớ, đau xót, lo lắng cho cha mẹ khi Thúy Kiều không thể ở bên cạnh khi nàng không ở cạnh.

– Trong 8 câu thơ cuối Kiều ở lầu Ngưng Bích, biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng đặc trưng nhất?

Trong 8 câu thơ cuối Kiều ở lầu Ngưng Bích, biện pháp nghệ thuật tả cảnh ngụ tình được sử dụng đặc trưng nhất.

– Nêu thể loại và thể thơ của tác phẩm Kiều ở lầu Ngưng Bích?

Kiều ở lầu Ngưng Bích thuộc thể loại miêu tả và tự sự. Thể thơ lục bát.

Soạn bài Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Bố cục:

+ Phần 1 (6 câu đầu): Cảnh thiên nhiên ở lầu Ngưng Bích

+ Phần 2 (8 tám câu thơ tiếp): Nỗi nhớ thương của Kiều đối với Kim Trọng và với cha mẹ mình

+ Phần 3 (tám câu thơ cuối cùng): Tâm trạng bế tắc, buồn thảm của Thúy Kiều.

Hướng dẫn soạn bài

Bài 1 (trang 95 sgk ngữ văn 9 tập 1)

– Trong sáu câu thơ đầu, khung cảnh thiên nhiên trước lầu Ngưng Bích với không gian, thời gian được nhìn qua góc nhìn của Thúy Kiều

+ Hoàn cảnh: bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, cô đơn tội nghiệp

– Cảnh vật trước lầu Ngưng Bích mênh mông, rộng lớn, tô đậm tình cảnh cô đơn, trơ trọi của Kiều: non xa, trăng gần, bốn bề bát ngát xa trông, non xa, trăng gần…

– Bao quanh Kiều là không gian, thời gian tuần hoàn đến nhàm chán càng nhấn đậm tình cảnh cô đơn, buồn tủi của Kiều

– Hoàn cảnh, kết hợp với cảnh vật khiến tâm trạng của Kiều chứa đầy uất ức, hờn tủi trước sự bế tắc không cách nào thoát ra được.

Bài 2 (Trang 95 sgk ngữ văn 9 tập 1)

– Tám câu thơ tiếp là nỗi thương nhớ của Kiều về người yêu và gia đình.

Trình tự nỗi nhớ phù hợp với diễn biến tâm trạng của nhân vật, Kiều nhớ người yêu trước rồi nhớ tới cha mẹ.

– Trình tự nỗi nhớ hợp lý bởi vì Kiều đã hi sinh vì gia đình, vì cha mẹ. Khi Kiều bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích, Kiều nhớ tới Kim Trọng bởi Kim Trọng không hề biết Kiều phải bán mình chuộc cha, Kim Trọng sẽ ngày đêm uổng công thương nhớ Kiều

b, Tác giả sử dụng hình ảnh có tính biểu trưng:

Tưởng người dưới nguyệt chén đồng

Tin sương luống những rày trông mai chờ.

– “Chén đồng” hình ảnh gợi nhắc về đêm trăng thề nguyền giữa Kim Kiều. Nhưng giờ đây mỗi người một phương

+ Kiều tưởng tượng Kim Trọng ngóng trông nàng mỏi mòn.

+ “Tấm son” tấm lòng son sắt của Kiều vẫn hướng về Kim Trọng

– Nỗi nhớ về gia đình: sử dụng các điển tích “Sân Lai”, “Quạt nồng ấp lạnh” để nói về nỗi nhớ của Thúy Kiều về gia đình

+ Kiều lo cha mẹ già không có ai chăm sóc khi ở nhà.

+ Kiều là người con có hiếu, biết yêu thương, quan tâm tới cha mẹ.

→ Kiều là nhân vật giàu tình yêu thương, có hiếu. Kiều vượt lên trên nỗi đau của bản thân để suy nghĩ cho người yêu, gia đình.

Câu 3 (trang 96 sgk ngữ văn 9 tập 1)

a, Cảnh vật ở đây là cảnh tưởng tượng của Kiều vì qua mỗi cảnh vật. Mỗi bức tranh thiên nhiên là một kiểu tâm trạng của Thúy Kiều.

– Nỗi nhớ cha mẹ, quê hương, Kiều trông ngóng theo “cánh buồm xa xa” buổi chiều hôm

– Kiều nhớ người yêu, xót xa cho tình duyên lỡ dở “hoa trôi man mác biết là về đâu”

– Kiều đau đớn buồn tủi cho thân phận mình, khi rơi vào cuộc sống bế tắc ” ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi”

→ Từng cảnh vật, chi tiết chứa đựng tâm trạng, tình cảm của Kiều. Cảnh vật cùng một màu bi thương, buồn tủi.

– Cụm từ Buồn trông lặp lại bốn lần trong tám câu thơ những đợt sóng lòng trùng điệp, càng khiến nỗi buồn dài dằng dặc, mênh mông, kết hợp với cái nhìn từ xa tới gần.

– Tác giả diễn đạt sâu sắc nội tâm nhân vật Kiều khi rơi vào cảnh bế tắc, không có lối thoát cho bản thân.

– Sóng gió nổi lên như sự báo về những đau khổ sẽ ập tới cuộc đời Kiều.

Luyện tập

Bài 1 (trang 96 sgk ngữ văn 9 tập 1)

– Tả cảnh ngụ tình là bút pháp đặc trưng của văn học trung đại. Sử dụng cảnh để bộc lộ tâm trạng của con người, chứ không đơn thuần là tả cảnh.

– Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong tám câu thơ cuối

– Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong tám câu thơ cuối

+ Cảnh vật được nhìn qua lăng kính tâm trạng của nhân vật nên nhuốm màu rõ rệt

Buồn trông cửa bể chiều hôm/ Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa: gợi liên tưởng đến những chuyến đi xa, rời khỏi bến đỗ

+ Nỗi lo âu về số phận lưu lạc, lênh đênh: Buồn trông ngọn nước mới sa/ Hoa trôi man mác biết là về đâu

+ Cảnh vật nhuộm một màu “rầu rầu” của tâm trạng. “Buồn trông nội cỏ rầu rầu”

+ Dự cảm về một số phận bất trắc, khổ cực của bản thân “ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi”

→ Tám câu thơ diễn tả tâm trạng, nỗi cô đơn, lạc lõng, đầy lo âu về số phận của Thúy Kiều

Bài 2 (trang 96 sgk ngữ văn 9 tập 1)

Học thuộc lòng đoạn thơ

Bài giảng: Kiều ở lầu Ngưng Bích – Cô Nguyễn Dung (Giáo viên VietJack)

Bài giảng: Kiều ở lầu Ngưng Bích – Cô Nguyễn Ngọc Anh (Giáo viên VietJack)

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng….miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k6: chúng tôi

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube: